Кіріспе. Бұл мақалада халық медицинасында қолданылатын Бақша қараот (Portulaca oleracea L.) дәрілік өсімдігін зерттеу бойынша әдеби шолу келтірілген. Көптеген елдердің ежелгі медицинасында Portulaca oleracea L. несеп айдаушы, қабынуға қарсы, ыстық түсіретін, паразитке қарсы зат ретінде қолданылған.
Мақсаты мен міндеттері: Қазіргі таңда әлемнің көптеген елдерінде дәрілік құралдардың жалпы номенклатурасының басым бөлігін, инновациялық әдіспен жасалған фитопрепараттар алады, өсімдік тектес дәрілік құралдар күннен күнге қолданысқа кеңінен еніп келеді. Осыған орай, дәрілік құрал импортын төмендету, отандық өндірістің күшін, шикізат ресурсын және ғылыми-техникалық потенциалын арттыру міндеті қойылып отыр. Әдебиет деректері бойынша Бақша қараот (Portulaca oleracea L.) өсімдігі құрамы жағынан биологиялық
белсенді заттарға бай. Portulaca oleracea L. өсімдігінің гепатопротекторлық, паразиттерге қарсы, антиоксиданттық, ойық жараға, микробқа, қабынуға қарсы әсерлері дәрілер технологиясында зор қызығушылық туғызуда.
Материалдар мен әдістер. Контент - анализ, отандық және шетелдік әдебиеттерге шолу.
Нәтижелер мен талқылаулар. Қазіргі таңда фармацевтика саласындағы өзекті мәселелердің бірі импорт алмастырушы дәрілік құралдарды жасау және өндіріске енгізу, соның ішінде өсімдік тектес дәрілік препараттар қатарын арттыру. 2015-2019 жылдарға бекітілген Қазақстан Республикасын инновациялық индустриялық дамыту Мемлекеттік бағдарламасының негізгі мақсаттарының бірі [1].
Қазақстанда жабайы жағдайда өсетін дәрілік өсімдіктердің 1400 астам түрі кездеседі, оның тек 230 түрі нақты официналды медицинада пайда-ланады [2]. ДДҰ жүргізген әлем елдеріндегі халық медицинасының рөлін жан-жақты талдау ұлттық денсаулық сақтау жүйесіне халық медицинасын біріктіруге бағытталған "халық медицинасы саласындағы ДДҰ-ның 2014-2023 стратегиясын" құруға алып келді. Халық медицинасының әдістері, сапасы, қауіпсіздігі және тиімділігі барлық адамдардың медициналық көмекке қол жетімділігін қамтамасыз етуге ықпал ететіндігін көрсетті [3]. Тарихи деректерге қарағанда Бақша қараот өсімдігі халық медицинасында өте ерте заманнан белгілі. Ежелгі Египетте, Римде, Грекияда тағам ретінде қолданылған. Өз заманында Гиппократ, Плинний бұл өсімдікті әртүрлі ауруларды емдеуде қолданған. Көптеген елдердің халық медицинасында ерте заманнан қолданылатын бақша қараот химиялық құрамына байланысты несеп айдайтын, іш жүргізетін, қабынуға қарсы, жараны жазатын, микробқа қарсы, ішек құртқа қарсы, қан тоқтататын, антиоксиданттық, ойық жараға қарсы, гипогликемиялық, детоксикациялық зат ретінде қолданылып келген. Қазақстанда өсетін Portulaca оlеracea L. өсімдігі бүгінгі күнге дейін зерттелмеген [4,5].
Қорытынды. Бәсекеге қабілетті импорт алмастырушы дәрілік құрал жасау және енгізу, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2017-2021 ж.ж. бекітілген Стратегиялық жоспарын табысты жүзеге асыруға, екінші жағынан елімізді қауіпсіз дәрілік құралдармен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Сонымен, осы жұмыстың мақсаты - импорттық өнімді алмастыру мүмкіндігі бар фитосубстанция негізінде жаңа дәрілік құралдар жасауға және оларды зерттеуге бағытталған өзекті мәселе.
Әдебиеттер
- Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 1 тамыздағы № 874 Жарлығы «Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы».
- Грудзинская Л.М., Гемеджиева Н.Г., Нелина Н.В., Каржаубекова Ж.Ж. Аннотированный список лекарственных растений Казахстана. – Алматы, 2014. – 200с.
- Халық медицинасы саласындағы ДДҰ-ның 2014-2023 стратегиясы.
- Portulaca oleracea L.: A Review of Phytochemistry and Pharmacological Effects. Yan-Xi Zhou, 1 , 2 Hai-Liang Xin, 3 , 4 Khalid Rahman, 5 Su-Juan Wang, 6 Cheng Peng, 1 , * and Hong Zhang 2 , 6 , * Published online 2015 Jan 26. doi: 10.1155/2015/925631.
- Review Article Purslane Weed (Portulaca oleracea): A Prospective Plant Source of Nutrition, Omega-3 Fatty Acid, and Antioxidant Attributes. Md. Kamal Uddin,1 Abdul Shukor Juraimi,1 Md Sabir Hossain,1 Most. Altaf Un Nahar,2 Md. Eaqub Ali,3 and M. M. Rahman4. The Scientific World Journal Volume 2014, Article ID 951019, 6 pages http://dx.doi.org/10.1155/2014/951019.