Аннотация
Фармакоэкономикалық зерттеулер - емнің және диагностика протоколымен ұсынылатын, дәрілік терапия сипатын экономикалық есептеу және қол жетімді тиімділігі мен бағасы бар препараттарды анықтайды. Зерттеуде дәрілік құралдарды қолданудың ретроспективті, ақпаратты- аналитикалық, статистикалық талдауы жүргізілді.
Кілт сөздер: фармакоэкономикалық талдау, фармакотерапия, антибактериалды препараттар.
Қазіргі уақытта дәрілік заттардың денсаулық сақтау саласына жұмсалатын шығыны маңызды элемент- терінің бірі болып табылады. Соңғы жылдары әртүрлі ауруларды емдеудің тиімділігін экономикалық бағалау мәселелеріне қызығушылығы балама емдеу әдістерінің пайда болуына, заманауи, қымбат тұратын медициналық технологиялардың, дәрі-дәрмектердің, медициналық қызметтердің қымбаттауының және денсаулық сақтауға бөлінетін салыстырмалы шектеулі қаржы ресурстарының пайда болуына байланысты өсті. [108,109,110].
Зерттеудің мақсаты. Ауруханадан тыс пневмонияның фармакотерапиясын фармакоэкономикалық талдау жасау.
Зерттеу әдістері мен нысандары. Фармакоэкономикалық талдау жүргізу үшін ОҚО ОКА 2017 жылғы қаржылық есептері зерттелді.Фармакоэкономикалық талдау күнделікті және курстық доза шығындарын есептеу әдістерін қамтыды. Антибиотиктерді пайдалану туралы ақпараттар тағайындау жиілігінің қатынасын ескере отырып, Excel компьютерінің дерекқоры арқылы есептелді. Зерттелетін антибактериалды препараттардың тізімі және олардың стационар сатысында шығындар сипаттамасы 1-кестеде көрсетілген.
Зерттеу нәтижелері. Ауруханадын тыс пневмонияның терапиясының экономикалық эффективтілігі, қалыптастырушы факторларына антибактериялды препараттың оның тікелей бағасы, қауіпсіздігі, эффективтілігі, мөлшерлеудегі қолайлылығы және қосымша ауруларға әсер етуі жатады. Бастапқыда біз ауруханадан тыс пневмониямен ауыратын науқастарға тағайындалған антибиотикалық терапияның тәуліктік және курстық дозасын анықтадық.
1 кесте - 2017 жылға арналған антимикробтық препараттардың тәуліктік және курстық дозалары
|
Препараттар комбинациясы |
||
|
Тәуліктік доза (теңге) |
Курстық доза (теңге) |
|
|
цефалоспориндердің 2буыны +аминопенициллиндер |
1790 -15,3 |
17 900 |
|
цефалоспорин 3 буыны+фторхинолоны |
1157-9,9 |
11 570 |
|
цефалоспорины 3 буыны +макролидтер |
637,5 -5,4 |
6 375 |
|
цефалоспорин 2 буыны +фторохинолондар |
744,5 -6,3 |
7 445 |
|
цефалоспорин 3буыны+нитроимидазолдар+макролидтер |
863, 5 -7,4 |
8 635 |
|
цефалоспорин 2буыны+ аминопенициллиндер+вирусқа қарсы препараттар |
2390- 20,4 |
23 900 |
|
цефалоспорин 3 буыны+ фторхинолондар+ вирусқа қарсы препараттар |
1582-13,5 |
15 820 |
|
цефалоспорин 3 буыны+макролидтер+фторхинолондар+ вирусқа қарсы препараттар |
1315,5- 11,3 |
13 155 |
|
цефалоспорин 3 буыны+саңырауқұлаққа қарсы препараттар+ цефалоспорин 2 буыны +макролидтер |
1234 -10,5 |
12 340 |
|
Барлығы |
11714 |
117140 |
|
Монотерапия |
||
|
цефалоспорин 2буыны |
1194,7-40,0 |
11 947 |
|
цефалоспорин 3буыны |
856 -28,8 |
8 560 |
|
Аминопенициллиндер |
660-22,2 |
6 600 |
|
Макролидтер |
270- 9,0 |
2 700 |
|
Барлығы |
14694,7 |
298070 |
|
* Ескертпе: Дәрілік препараттардың бағасы инфаркталды бөлімшесінің 2017 жылғы ДЗ есептерінен алынған. |
||
Зерттеуден көріп отырғанымыздай, ең қымбат антибиотикалық терапия құны 2-ші буын цефалоспориндер + аминопенициллиндер + вирусқа қарсы препараттар, 2-буын цефалоспориндер + аминопеницилиндер, 3-ші буын цефалоспориндер + фторквинолондар + антивирустық препараттар болды. Сатып алуды АМП жалпы ауқымынан қаржының 16,2%, 12,1% және 10,7% шығындалады.
Антибиотикалық терапия құнын талдау біздің макролидтермен емдеудің ең арзан,сонымен қосааминопенициллиндер мен 2-ші ұрпақ цефалоспориндер екендігін көрсетті.Қымбатантибиотикалық терапияға 3-ші буын цефалоспориндер + аминопенициллиндер + вирусқа қарсы препараттар, 3-ші буын цефалоспориндер + аминопеницилиндер, 3-ші буын цефалоспориндер + фторквинолондар + антивирустық препараттар болды.
Содан кейін ауруханадан тыс пневмониямен ауыратын науқастардағы антибактериялды терапия таға- йындалғандығы туралы АВС / VEN-анализ жүргізіліп, АМП қолданудың оптимальдылығы анықталды. Толығы- мен емделген пациенттердің пайызы ВП тобындағы тиімділік бірлігі ретінде пайдаланылды. Зерттеу кезеңіне АВС талдауын пайдалана отырып ауруханада экономикалық тиімділікті бағалау ресурстардың негізгі бөлігін тұтына отырып, сатып алудың салыстырмалы түрде аз мөлшерін белгілеуге мүмкіндік береді және нәтиже-лер шығындарды азайту және шығын жоспарларын жоспарлау және тиімділігін арттыру үшін қолданылуы мүмкін
|
1 кесте - ABC және VEN-талдау кластарындағы бактерияға қарсы препаі |
раттардың бөлінуі |
|||
|
Препараттар |
Сомасы(тг) |
% шығыны |
АВС - анализ |
VEN-анализ |
|
Амоксициллин+клавулонат |
3 270 375 |
32,5 |
А |
V |
|
Занамивир |
832409 |
8,2 |
А |
V |
|
Цефуроксим |
1 866 750 |
18,5 |
А |
E |
|
Азитромицин |
1 320 550 |
13,3 |
А |
V |
|
А тобы бойынша |
72,6 |
|||
|
Ципрофлоксацин |
580 850 |
5,7 |
В |
E |
|
Цефтриаксон |
619 750 |
5,2 |
В |
V |
|
Спирамицин |
492 800 |
4,9 |
В |
E |
|
Амоксициллин |
292 600 |
2,9 |
||
|
Флуконазол |
420 120 |
4,5 |
В |
N |
|
Втобы бойынша |
23,2 |
|||
|
Метронидазол |
420 000 |
4,2 |
С |
N |
|
Стобы бойынша |
4,2 |
|||
|
Барлығы |
10 056 204 |
100 |
||
42
Зерттеулердің қорытындысы бойынша ABC талдауына сәйкес зерттеу кезеңіне арналған ең көп тұтынылатын дәрілік заттар (А тобы) бактерияға қарсы препараттардың негізгі кластары арасында амоксициллин + клавулонат, цефуроксим және азитромицин болды, қаржыр есурстарының 72,6% -ы оларды сатып алуға жұмсалды (32,5%, 18,5% және 13,3%сәйкесінше). «B» классы тұтынудың орташа деңгейі бар АМП-ны қамтиды, қаржы ресурстарының 23,2% оларды сатып алуға жұмсалады. «С» класы қаржы ресурстарының 4,2% -ын жұмсайтын АМП-ның қалған атауларын қамтиды. Осылайша, стационарлық кезеңде ABC талдауына сәйкес, антибактериалды препараттардың негізгі класстары арасында аминопенициллиндер, цефалоспориндер, макролидтер ең көп тұтынылатын препараттар (А тобы) болды.
ABC / VEN талдауының нәтижелері көрсеткендей, тізімдегі бактерияға қарсы препараттардың 67,8% өмірлік маңызы бар, 24,1% қажет және 8,1% Қазақстан Республикасында қауымдастырылған пневмонияға арналған диагностикалық және емдеу хаттамаларына сәйкес маңызды болмады. Антибиотиктің таңдауы ВП терапиясының тиімділігіне шешуші әсер етеді. Әр түрлі бактерияға қарсы препараттардың құнын талдау 2-буын цефалоспоринді + амино пенициллиндер + вирусқа қарсы препараттар, екінші буын цефалоспориндер + аминопеницилиндер, 3-ші буын цефалоспориндер + фторхинолондар + антивирустық препараттар басқа антибактериалды препараттарға қарағанда айтарлықтай қымбатырақ екенін көрсетті. Сонымен қатар абсолюттік мәндерде екінші буынның аминопенициллиндер мен цефалоспориндердің құны басқа антибактериалды препараттарға қарағанда тиісінше 2,0 есежоғары. 3-ші буын цефалоспориндерді, аминопеницилинді, макролидтерді тағайындау кезінде терапия айтарлықтай арзандады және абсолюттік мәндерде оларды сатып алу құны сәйкесінше басқа дәрілерге қарағанда 7,1 есе аз.
Қорытынды.ҚР реформаланатын денсаулық сақтау жүйесі және ДЗ қамтамасыз ету аймағы фармакоэкономикалық емнің стратегиясын бағалауын қажет етеді. Антибиотикалық терапияның экономикалық тиімділігі кез-келген топтағы асқынуларға әсерін ескере отырып, нақты антибиотиктің бағасына негізделетінін атап өту керек. Әр түрлі бактерияға қарсы препараттардың тиімділігі мен қауіпсіздігін экономикалық бағалау көрсеткіштері практикалық денсаулық сақтауға бөлінген шектеулі ресурстарды неғұрлым оңтайлы пайдаланудың критерийлері ғана емес, сонымен қатар әрбір клиникалық практикада науқасты ең қолайлы қаржылық тұрғыдан қамтамасыз ететін антибиотикті таңдауға көмектеседі.
Әдебиеттер
- Ohl CA, Luther VP. Health care provider education as a tool to enhance antibiotic stewardship practices. Infectious Diseases Clinics of North America. 2014;28(2):177-93 http://www.sciencedirect.com/ science/article/pii/ S0891 55 2014000142)
- Hendeles L. Need for ’counter-detailing’ antibiotics.Am J HospPharm 1976;33:918-24.
- Косарев В.В., Бабанов С.А. Фармакоэпидемиологические и фармакоэкономические исследования исследования в современноймедuццне.//ConsiliumMedicum(Приложение). Болезни органов дыхания. 2011г.С.17-21.
- Харибов П.Н., 2005; Мирошниченко, Ю.В. Роль и место фармакоэкономических стандартов в системе управления лекарственным обеспечением / Ю.В. Мирошниченко, И.А. Наркевич // Экономический вестник фармации. - 2002. - № 7. - 45-49.
- Белоусов, Ю.Б. Клинические и экономические аспекты рационального использования лекарственных препаратов / Ю.Б. Белоусов, Л.И. Ольбинская, А.В. Быков // Клиническая фармаколо-гия и терапия. 1997. № 6. С. 83-86.
- Воробьев, П.А. К вопросу о термине «Клинико-экономический анализ» / П.А. Воробьев, М.В. Авксентьева, В.Б. Герасимов // Пробл. стандартизации в здравоохранении. - 2001. - № 4 — 104-105.;