Кіріспе. Қоршаған ортаның қүрылыс салаларымен ластануы әлеуметтік-экологиялық сипатқа ие өткір мәселе болып отыр. Қоршаған ортаның ластануын кешенді зерттеу қазіргі және келешек үрпақтың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын қабылдау үшін қажетті, маңызды ақпараттарды алуға бағытталған. Мүндай зерттеулерге интенсивті антропогендік жүктемеге ие қүрылыс аудандарының қоршаған табиғи орта компоненттерінің ластану деңгейін уақыт пен кеңістік бойынша келісілген бақылаулар жатады. Жүргізілген зерттеулер атмосфералық ауаның ластануының толық және нақты бағасын береді. Қүрылыс технологиясының адам мен табиғи экожүйелерге оң немесе теріс әсерін және түрақты экологиялық қауіпсіз қүрылыс принциптерін шешу бүгінгі күннің өзекті мәселесі [1].
Зерттеу мақсаты. Қүрылыс материалдарын өндіру кезінде бөлініп шығатын ластағыштардыңатмосфералық ауаға әсерін анықтап, сапалық және сандық сипаттама беру.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу барысында сипаттамалы, салыстырмалы әдістер, сондай-ақ түрлі компоненттік, талдау және жүйелеу, салыстыру әдістері қолданылды. Қүрылыс өнімдерін қарқынды өндіру, игеру аймағында атмосфералық ауаға, су және топыраққа антропогендік ықпалын айқындалған ерекшеліктері қоршаған орта сапасының өзгеруіне кері әсер етуі мүмкін. Зерттеу жүргізу арқылы қүрылыс материалдарының өндіру аймақтарының атмосфералық ауаның ластанғандығын анықтау, көрсеткіштерін салыстыра отырып экологиялық баға беру.
Нәтижелер мен талқылаулар. Зерттеу нәтижесі бойынша, қүрылыс өндірісі бойынша атмосфераға тасталымдарды анықтаудың есептік көрсеткіші бойынша бүрғылау жүмыстарынан бөлінетін шаң - 0,04 г/сек, жару жүмыстарынан бөлінетін шаң көлемі - 0,09 т/жыл, тиеу - түсіру жүмыстары кезінде бөлінетін шаң - 0,141 т/жыл қүрады. Ластау көздерінен қалдықтарды өлшеуді жүргізу кезінде көрсеткіштер ШМК-дан аспады.
Кесте 1 - Зерттеу нысаны ауаның қүрамында кездесетін ластаушы заттардың мөлшері, мг/м3
|
Сынама алу |
Ластаушы заттардың |
Нақты |
ШРКмөлшері м.р., мг/м3 |
ШРК-нан |
|
нүктелері |
атауы |
концентрациясы мг/м3 |
артық болуы, еселігі |
|
|
< 0,025 < 1,5 < 0,02 |
0,5 5,0 0,085 |
|||
|
күкірт диоксиді көміртек оксиді |
||||
|
Батыс |
азот диоксиді күйе күкіртті сутек көмірсутектер Ci-C5 |
< 0,025 < 0,004 < 0,5 < 0 5 |
0,15 0,008 1,0 1 0 |
Асырмайды |
|
алқандар C12-C19 |
<0,0015 |
0,035 |
||
|
күкірт диоксиді |
< 0,025 |
0,5 |
||
|
көміртек оксиді |
< 1,5 |
5,0 |
||
|
азот диоксиді |
< 0,02 |
0,085 |
||
|
күйе |
< 0,025 |
0,15 |
Асырмайды |
|
|
Шығыс |
күкіртті сутек |
< 0,004 |
0,008 |
|
|
көмірсутектер C1-C5 |
< 0,5 |
1,0 |
||
|
көмірсутектер C6-C10 |
< 0,5 |
1,0 |
||
|
алқандар C12-C19 |
< 0,5 |
1,0 |
||
|
формальдегид |
<0,0015 |
0,035 |
Қорытынды. Қүрылыс материалдары өндірілетін аймақтың климаттық шарттары атмосфералық ауаның зиянды қосындыларынан тез тазалануына көмектеседі. Атмосфералық ауаға бөлініп шығатын заттардың көздері анықталып, ауа бассейнінің ластануына баға берілді. Есептік көрсеткіштерін талдау нәтижесінде атмосфералық ауаға бірнеше ластаушы заттар бөлініп шығады, негізгі ластаушы заттар: азот оксиді, көмірсутек оксиді және органикалық емес шаң - тозаң, атмосфералық ауаның экологиялық сипаттамасы барлық ластаушы заттар бойынша нормативті көрсеткіштер шегінде екенін көрсетті.
Әдебиеттер
- Хамзин С.Қ. Қүрылыс өндірісінің үйымдастырылуы мен технологиясы. Курстық және дипломдық жобалау: Оқу қүралы. 2 - басылым. - Астана: Фолиант, 2011 - 208 б. - ISBN 9965 - 35 - 136 - 8
- МЕМСТ 17.2.3.01-86 Табиғатты қорғау. Атмосфера. Елді мекендердің ауа сапасын бақылау ережесі.
- Методические указания по определению выбросов загрязняющих веществ в атмосферу из резервуаров РНД 211.2.02.09-2004. Астана, 2005.
- Методическое пособие по расчету, нормированию и контролю выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух (дополненное и переработанное), СПб, НИИ Атмосфера, 2005