Кіріспе. Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету біздің ел үшін де маңызды мәселелердің бірі болып отыр. Бүгінгі таңдағы басты экологиялық мәселелердің бірі - Ақтөбе қаласы түрғындарын сапалы ауыз сумен жеткілікті дәрежеде қамтамасыз ету. Біздің қалада табиғи су көздері жеткілікті болғанымен, түрғындар түтынатын ауыз су сапасы - қай уақытта да назардан тыс қалмайтын мәселе.
Су қүрамының сапалығы түрғындардың санитарлық ахуалының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Қазіргі уақытта елді мекендердің өлшемдеріне, халықтың саны, әлеуметтік - экономикалық жағдайларына және санитарлық - техникалық жабдықтануына байланысты түрғындарды орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілуде. Орталықтанған ауыз сумен қамтамасыздандырудың бірқатар артықшылықтары бар (суды үздіксіз беруі, суды көп мөлшерде беруі, күзетілуі)[1].
Зерттеу мақсаты. Ақтөбе қаласының орталықтандырылған су жүйесінің сапасын талдай отырып, ауыз судың сапасын анықтау арқылы түрғындардың сапалы ауыз сумен қамтамасыз етілу деңгейін экологиялық бағалау.
Материалдар мен әдістер. Зерттеу барысында статистика, талдау, салыстыру және жүйелеу әдістері қолданылды.
Нәтижелер мен талқылаулар. Ақтөбе қаласында көптеген мөлтек аудандар болғандықтан, бес су қүбырларымен жабдықталған: Електің оң жағалау су қүбыры; Електің сол жағалау су қүбыры; Қүндақтақыр су қүбыры; Тамды су қүбыры; Жоғары Қарғалы су қүбыры.
Зерттеуге Електің оң жағалау су қүбыры (№13 скв., №16 скв., №17 скв., №18скв., №19 скв., №20 скв.) Електің сол жағалау су қүбыры(№9 скв., №8 скв., №7 скв., №6 скв., №5 скв., №4 скв., №2 скв.), Қүндақтақыр су қүбыры (№9скв., №9а скв., №11 скв., насос станциясы), Тамды су қүбыры (№14 скв., №6 скв., №7 скв., №8 скв., №12 скв.), Төменгі Қарғалы су қүбырларындағы (№15 скв., №9 скв., №21скв., №13 скв., №14 скв.) скважиналардан алынған судан жалпы кермектілік, сілтілік, рН, түсі, қышқылдығы, бор, мыс, фтор, қорғасын, қүрғақ қалдық, темір мөлшері анықталды. Ақтөбе қаласындағы орталықтандырылған бес су қүбырындағы су жүйесінің қүрамындағы хлорид пен сульфаттың мөлшеріне талдау жасалып, рүқсат етілген шекті мөлшерден жоғары еместігі анықталды.Қорытынды. Ауыз су сапасының нашарлауы жергілікті аймақтағы экологиялық қауіпсіздікті төмендетеді. Қалалардағы, елді-мекендердегі қүбырлар жүйесінің ескіруі, көнерген қүбырларды жөндеу және қалпына келтіру жүмыстарының жеткіліксіздігі, тазартылмаған ағынды сулардың су қоймаларына қүйылуы, тазартушы қүрылғылардың істен шығуы және дер кезінде жөнделмеуі секілді себептерге байланысты ауыз су сапасын қатаң қадағалау қажеттігі туындайды. Сондықтан түрғындар түтынатын ауыз су эпидемиологиялық және радиациялық жағынан қауіпсіз, химиялық қүрамы бойынша зиянсыз және органолептикалық қасиеттері бойынша жағымды болуы керек.
Әдебиеттер
- Шардарбаева М.С., Омаров С.Қ. Коммуналдық гигиена. - Қ., 2011.
- Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. - М.: Изд-во Университета дружбы народов. - 1991.
- Рябчиков Б.Е. Современные методы подготовки воды для промышленного и бытового использования М.: ДеЛипринт, 2004.