Зерттеудің өзектілігі: Қазіргі уақытта Қазақстанның фармацевтикалық нарығы дамудың жоғары деңгейімен сипатталады. Дәріхана ұйымы қызметінің тиімділігінің оның ішкі әлеуетінің негізін құрайтын фармацевтикалық кадрлар тәуелділігінің артуы байқалады.Фармацевтердің қалыптасу жүйесін жетілдіру бірінші сатыда – арнайы фармацевтикалық білім алу өте өзекті болып табылады. Фармацевтикалық саланың мамандары фармацевтикалық білім беруді реформалау қажеттілігі туралы пікірде бір ауызданады, өйткені фармацевтикалық ЖОО бітірушінің классикалық білім жиыны мен қазіргі заманғы фармацевтикалық нарық талаптары арасындағы алшақтық ұлғаюда. Бүгінгі күні ҚР-да фармацевтикалық кадрларды басқарудың тексерілген үлгісі жоқ. Қалыптасқан жағдайдан неғұрлым қолайлы шығу- кадрларды басқару функцияларының бірі ретінде жетекші шетелдік фирмалардың фармацевтерінің кәсіби қалыптасу тәжірибесін зерделеу және бейімдеу арқылы қолдану, бұл Қазақстанның фармацевтикалық нарығын жалпы әлемдік интеграцияға құю процесін жеделдетуге мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, серпінді дамып келе жатқан фармацевтикалық нарық әлі де дамыған батыс елдері айналымының көрсеткіштеріне қол жеткізілген жоқ. Нарықтық қатынастарға көшу ҚР фармацевтикалық бизнесін түбегейлі өзгертті. Дәріхана өнімдерінің ассортименті күрт өсті, ал дәріхана ұйымдары санының қарқынды өсуі қатаң бәсекелестік тудырды. Фармацевтикалық қызметкерлердің жүктемелері бірнеше рет өсті,бұл оларда эмоциялық күйіп кету синдромының пайда болуына және кәсіпті ауыстыру ниетінің пайда болуына әкелді.
Мұндай жағдайда фармацевтикалық сала үшін жоғары оқу орнында базалық құзыреттілікті алудан бастап, практикалық тәжірибе мен шеберлікті меңгерумен аяқталатын әрбір фармацевтикалық маманның барлық қызметі кәсіби қалыптасуы аса өзекті мәселе болып табылады. Жаңа ғылыми тәсілдерді іздеу қажеттілігі және еңбек қызметі үдерісінде фармацевтикалық қызметкерлердің кәсібилігін арттыру әдістерін әзірлеу күмән тудырмайды. Заманауи тұжырымдамалар негізінде, кәсіби қалыптасудың отандық және шетелдік озық тәжірибесін пайдалана отырып, қызметкерді оның кәсіпқойлығының өсуіне қызықтырып қана қоймай, сонымен қатар кәсіби білім беру сапасын арттыру элементі ретінде фармацевт кәсіби қалыптасуының дуальді тәсілін үйлестіруді қамтамасыз ету өзекті болып табылады.
Фармацевтикалық кадрлардың кәсіби қалыптасу мәселелері О. И. Кныш, И. Г. Комиссинская, С. В. Кононова, К. Д. Шертаева, Э. Г. Морозова, Ю. С. музыкой, А. В. Солонинина, И. М. Раздорская, Е. А. Федина, Е. Е. Чупандина, Е. Ф. Шарахова, Г. Ж. Умурзахова, Е. Е. Лоскутова зерттеулерінде қаралды. Жоғарыда көрсетілген авторлардың үлесін жоғары бағалай отырып, фармацевтикалық ұйымдар қызметкерлерінің кәсіби қалыптасуының тиімді жүйесіне бағытталған модельдерді тәжірибелік үлгілерді құрастыруға арналған зерттеулер жеткіліксіз екенін атап өтпеуге болмайды.
Жоғарыда айтылғандардың барлығы осы зерттеуді жүргізу үшін негізгі мақсат пен міндеттерді анықтауға ықпал етті.
Зерттеудің мақсаты:
Ғылыми зерттеулердің мақсаты-дуалдық қағидаттар негізінде фармацевтикалық бейіндегі мамандарды кәсіби қалыптастырудың ғылыми-әдістемелік тәсілдерін қалыптастыру болып табылады.
Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
- Алыс шетел, Ресей және Қазақстан елдерінде фармацевтика саласындағы персоналды басқарудың қазіргі заманауи жүйесіне әдеби талдауын жүргізу;
- ОҚМА-да фармацевтикалық кадрларды даярлау жүйесінде білім алушылардың кәсіби-тұлғалық қалыптасуының ерекшеліктерін талдау;
- Фармацевт мамандарды үздіксіз, кәсіптік оқытуды ұйымдастыру жүйесінің тұжырымдамалық үлгісін құрастыру;
- Дуалды қағидаттар негізінде кәсіби құзыреттілікті арттыруда фармацевт-мамандардың қажеттілігін зерттеу.
Зерттеу әдістері: Зерттеу әдістері ретінде: әлеуметтік; квалиметриялық; контент-талдау; статистикалық; маркетингтік талдау пайдаланылады.
Зерттеу объектілері: ОҚМА академиясы мен колледжінің 100 білім алушысы, Шымкент қаласының ДЗ айналымы саласындағы 100 фармацевтикалық қызметкерлері болып табылады.
Ғылыми жаңалығы: - фармацевтикалық білім алған сәттен бастап және одан әрі кәсіби тәжірибе алу процесінде барлық еңбек қызметі бойына оның дамуының барлық кезеңдерінде фармацевтикалық персоналдың кәсіби қалыптасуының қажеттілігі алғаш рет теориялық негізделген және эксперименталды дәлелденген;
- алғаш рет білім беру ортасына байланысты фармация саласында білім алушылардың кәсіби-тұлғалық қалыптасуының маңызды айырмашылықтары анықталды;
- алғаш рет дуалды қағидаттар негізінде фармацевт мамандарды үздіксіз, кәсіби оқытуды ұйымдастыру жүйесінің тұжырымдамалық үлгісі әзірленді;
Қорытынды: Зерттеу нәтижелері бойынша білім беру және тәжірибелік фармацевтикалық қызметке дуалдық қағидаттар негізінде фармацевтердің кәсіби қалыптасуына ғылыми-әдістемелік көзқарас бойынша әдістемелік нұсқаулықтар құрастырылады және енгізіледі. Алынған нәтижелерді ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған журналдарда, халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциялар материалдарында және әдістемелік нұсқаулықта жариялауды жоспарлап отырмыз.
Әдебиеттер
- Чекменова Т.И. Как сделать вашу аптеку лучшей // Новая Аптека. Директор аптеки – 2003. - № 11-12. – С. 32-33.
- Мелибурда Е.Л. Психологические возможности улучшения общения // Москва. – 2005. – С. 17-19.
- Умурзахова Г.Ж. Стандарты фармацевтических услуг для потребителей аптечных организаций – Журнал «Наука и новые технологии» Бишкек, Киргизия, - 2010, C.67-69.
- Датхаев У.М.,Шертаева К.Д.,Умурзахова Г.Ж., Сапакбай М.М. « Развитие кадрового менеджмента в фармации» III Всероссийская конференция с международным участием «Современные проблемы химической науки и фармации» Россия, Чебоксары, Чувашский государственный университет им. И.Н.Ульянова 10 октября 2014 года-C. 49-51.
- Датхаев У.М.,Шертаева К.Д.,Умурзахова Г.Ж., Утегенова Г.У.,Сапакбай М.М. «Грамотное фармацевтичес-кое консультирование-рецепт успеха аптек»\ Международная научно-практическая конференция «Фармацевтическое образование, наука и производство-ориентир на стратегию «Казахстан- 2020» Казахстан, г. Шымкент, ЮКГФА 23-24 октября 2014 года-C.54-