Мастоидит – самай сүйегінің емізік тәрізді өсіндісінің сүйектіні мен шырышты қабаттарының қабынуы. Ол көбінесе жедел іріңді отиттің аясында, сирегірек созылмалы іріңді ортаңғы отиттің өршуінде дамиды. Мастоидиттің қоздырғышы жедел және созылмалы ортаңғы отитін тудыратын микроорганизмдер болып табылады.
Мастоидиттің дамуына келесі жағдайлар әсер етеді: микроорганизмнің вирулентілігі, иммунды жағдайдың төмендеуі, іріңнің антруммен және дабыл қуысынан шығуының қиындауынан және науқастың дер кезінде қаралмағанынан, дұрыс емделмеген жағдайда жиірек дамиды.
Сол себептерге байланысты жедел мастоидиттің созылмалыағымы немесе жасырынтүрінде кездесуі мүмкін, ол кезде диагнозын қою күрделенеді.
Зерттеу мақсаты: 1. Асқыныстық жасына қарай, жыл мезгіліне қарай жиілігін анықтау.
2. Салыстырмалы түрде, клиникалық көріністеріне қарай және жалпы қананализіне, аудиограммаға, рентген өзгерістерге қарай сараптама жасау. 3. Этиологиялық факторларын, қоздырғыштарын анықтау.
- Емдеу тәсілдерінің тиімділігін анықтау.
Материалдар мен әдістер. 2017-2018 жылдар бойы облыстық клиникалық ауруханада, оториноларингология бөлімшесінде жедел мастоидитпен емделген 28 науқасқа ретроспективті зерттеулер жүргізілді. Оның ішіндегі ер адамдар саны – 15 (53,6%), - әйел адамдар саны - 13 (46,4%) .
25 (89,2%) науқаста жедел іріңді мастоидит жедел іріңді ортаңғы отиттен дамыса,3 (10,7%) науқаста созылмалы ортаңғы отиттен кейін дамыды.
Ауруханаға түскен кезде науқастар құлақтың ауырсынуына 26 (92.8%), құлақтан ірің ағуына 23 (82%), есту қабілетінің төмендеуіне 28 (100%), емізікше тәрізді аймақтың ауырсынуына 24 (85,7%), жалпы
интоксикациялық белгілерге шағымданған. Ауруханаға дейін аурудың ұзақтығы 14 (50%) науқаста 1 айдан астам болған, 2 аптаға дейін – 6 (21%) науқас, 1 аптаға дейін – 8 (28,5%) науқаста.
Жедел мастоидит жасына байланысты: 20 жастан 50-ге дейін – 22 (78%) науқас болған. 50 жастан жоғары – 6 (21%) науқас болған. Қыс, күз айларындасауыққан науқастар саны – 20 (71%), көктем, жаз айларында 8 (28,5%) науқас болған.
Науқастардың жалпы жағдайлары негізінен қанағаттанарлық – 24 (85,7%) науқаста, орташа –3 (10,7%) науқаста, орташадан төмен – 1 (3,5%).
Отоскопия кезінде: Созылмалы іріңді отитпен түскен 3 (10,7%) науқаста дабыл жарғағының үлкен айқын тесігі анықталды, 20 (78%) науқаста жедел ортаңғы іріңді отит дабыл жарғағының тесілуімен жүрсе, 5 (17,8%) науқаста дабыл жарғағы тесілмеген.
Классикалық симптом артқы жоғарғы қабырғасының салбырауы – 9 (32%) науқаста айқын көрінген. 4 (14,2%) науқаста емізік тәрізді өсінді аймағының қызаруы, ісінуі, инфильтрациясы көрініс берген. Қалған науқастарда емізік тәрізді өстінді аймағында өзгеріс жоқ, сондықтан науқастар уақытында ЛОР бөлімшесіне қаралмаған.
Жалпы қан анализінделейкоциттер қалыпты жағдайда 17 (60,7%) науқаста 9,0 · 109/1дейін, ал 11(39,2%) науқаста 10·109/1-16,3·109/1 дейін болған. ЭТЖ қалыпты жағдайда – 6 (21,4)науқаста, 15-25 мм/ч – 7 (25%) науқаста, 26-50 мм/ч -15 (53,5%) науқаста. Шюллер тәсілі бойынша еміздік тәрізді өсіндінің
рентгенологиялық зерттеуінде: барлық 28 (100%) науқаста емізік өсіндісінің ауалы кеңістігінде күңгірттену байқалады, соның ішінде 2 (7,1%) науқаста деструкция айқындалған.
Аудиограмма нәтижелері бойынша есіту қабылетінің кондуктивті кереңдігі – 19 (89,2%) науқаста байқалса, 9 (32%) науқаста аралас кереңдік дамыған.
Жедел іріңді мастоидитпен 28 (100%) науқасқа оперативті ем жүргізілді: 25 (89,2%) антромастоидотомия, 3 (10,7%) науқаста жалпы қуыстық операция жасалынды. Алғашқы 2 күн ішінде операция жасалынған науқастар саны – 21 (75%) болды, алғашқы 5-7 күн аралығында – 4 (14,2%) науқас, 14 күн аралығында жасалынған операция саны – 3 (10,7%) науқасқа оның себебі 1 (3,5%) науқаста жүктілігіне байланысты, екінші науқаста қант диабетінің декомпенсация сатысы, үшінші науқасты гломусті ісікке байланысты операция кешіктірілген, алғашында консервативті ем тағайындалған.
- (17,8%) науқаста жедел мастоидит дабыл жарғағының перфорациясыз өтсе де операция кезінде емізік тәрізді өсіндінің ұяларында, антрумда іріңдік сұйықтық анықталды.
Аурудың жиі қоздырғышы ретінде Staphylococcus (aureus – 5(17,8%), heamolyticus -6 (21,4%), epidermidis – 6 (21.4%)) , Streptococcus – 2 (7,1%), Enterecoccus- 2 (7,1%) ,Proteus mirabilis – 2 (7,1%). Бак пасевте микрофлора өспеген –5 (17,8%).
Асқыныстар: 1. Субпериостальді іріңдік және перисинуозды іріңдік – 4 (14,2%) науқаста байқалған.
- Экстрадуральді іріңдік және перисинуозды іріңдік – 1 (3,5%) науқаста.
- Бет нервісінің нейропатиясы – 1 (3,5%)науқаста байқалды.
Емдеу кешеніне жергілікті және жүйелі антибактериалды терапия, гипосенсибилизация, витаминдер терапиясы жүргізілген.
Операциядан кейінгі ағым қанағаттанарлық, стационарда емделу ұзақтығы 1 айдан астам – 18
(64,2%)науқас, 20-30 күн аралығында – 6 (21,4%); 10 күннен 20 күнге дейін – 3 (10,7%) науқас; 10 күнге дейін – 1 (3,5%).
Қорытындылай келе мастоидиттің дамуы көбінесе жедел іріңді ортаңғы отиттен кейін дамыған, сондықтан мастоидит ағымы жасырын түрінде айқын белгілерінсіз жиі кездесті, оған дәлел 14 (50%) науқас 1 айдан астам амбулаторлы емделген, 6 (21,4%) науқас 2 аптаға дейін емделген, 8 (28,5%) науқас 1 аптадан кейін ауруханаға түскен. Ол мастоидиттің айқын белгілерінсіз, жасырын түрде кездесетінін дәлелдейді. Оның себептері науқастарға жиі, көп жағдайларда антибиотиктерді пайдалану әсерінен жасырын түрде өтеді.
Сонымен қоса мастоидит кезінде 4 (14,2%) науқаста субпериостальді іріңдік және перисинуозды іріңдік байқалғаң, 1 (3,5%) науқаста экстрадуральді іріңдік және перисинуозды іріңдік, 1 (3,5%) науқаста бет нервісінің нейропатиясы кездесіп отыр. Сондықтан құлағынан іріңді бөліністер көпке созылса, уақытында емізік тәрізді өсіндінің рентген суреті, компьютерлық томография жасалу керек. Ол мастоидиттің жасырын, нақты белгілерін болмаған кезде уақытында дұрыс диагноз қойып нақты емдеу шараларын жүргізуге әкеледі.
Әдебиеттер
- Оториноларингология. В.Т. Пальчун, М.М. Магомедов, ЛА. Лучихин – М.:ГЭОТАР-Меди, 2015.440 б.,
- Жедел ортаңғы отиттің асқынулары. А.И. Крюков, Н.Л. Кунельская, А.Б. Туровский, О.Г. Сидорина.
- Острый мастоидит: однолетнее исследование в педиатрической больнице Каирского университета, Мосаад Абдель-Азиз, Хасан Эль-Хоши Болезни , носа и горла .Декабрь 2010 г., 10: 1
- HarkerLA: Черепные и внутричерепные осложнения острой и хронической отита. Шестигранная хирургия голени и шеи. Под редакцией: SnowJB, BallengerJJ. 2003, BCDecker, Испания, 294-316. 16
- Тарантино В., Д'Агостино Р., Таборэлли Г., Мелаграна А, Порчу А., Штура М.: Острый мастоидит: 10-летнее ретроспективное исследование. IntJPediatrOtorhinolaryngol. 2002, 66: 143-148. 10.1016 / S0165- 5876 (02) 00237-9
- Мастоидит у взрослых: 19-летнее ретроспективное исследование, С. Пальма, Р.Бово ,А. Бенатти, C. Aimoni, М. Росиньоли, М. Либаноре, А. Мартини. Европейские архивы оториноларингологии. Май 2014 г., Том 271, выпуск 5 , стр. 925-931
- Острый мастоидит у младенцев. Иван Балешевич, Nikola Mircetic, Владан Субаревич, Гордана Маркович. Европейские архивы оторино-ларингологии и головы и шеи. Октябрь 2006 г., Том 263, выпуск 10 , стр. 906-909