Инсульт түрғындар мүгедектенуінің негізгі себебі болып келеді. Инсультке үшыраған нау=астардың 8% ғана алдын ала жүмысына =айта оралады екен [1]. Мүгедектіктің осындай жоғары жиілігі инсульттен кейінгі ас=ынулардың дамуына байланысты. Соңғы кезде бас миы тамырлы= ауруларының ас=ынуларының ішінде аффективті орісі жағына көп назар аударылады. Кең таралған қүбылыстар ретінде депрессивті симптоматикасының дамуы келеді. Депрессия аффективті өрістің ауруы, оның негізгі көрінісі болып белсенділіктің жалпы деңгейінің, интелектуалды деңгейдің төмендеуімен және қозғалыстың тежеуімен бірге жүретін көңілдің түрақты түнжыраңқы төмендеуі болып келеді. Депрессия эмоционалды, интеллектуалды және соматикалы= өрістерді зақымдайды. Бүл мәселенің өзектілігі өмір сүру сапасы, симптомдардың редукциясы мен негізгі аурудың болжамына теріс эсер беретіне байланысты [2].
Алғашқы депрессия инсульттің асқынуы ретінде 30 жыл бүрын бейнеленген. Депрессияның емі маңызды мэселе болып келеді. Депрессивті бүзылыстардың анықталуында спецификалы= терапияның керектігі дэлелденген. Біра= депрессияның емінде қолданылатын препарат аффективті бүзылыстарға эсер етіп, когнитивті қызметтерге теріс эсерін тигізбеу керек, эсіресе ишемиялы= инсультке үшыраған науқастарға [3]. Антидепрессанттар ішінде серотонинді =айта жаулап алудың селективті ингибиторларын тағайындау ма=сат=а лайықты. Бүл антидепрессанттарға циталопрам жатады. Жүмыстың мақсаты инсультке үшыраған науқастардағы депрессияның емінде циталопрамның терапиялы= нэтижелігін бағалау болып келді.
Материал жэне эдістер: Зерттеуде ишемиялы= инсультке үшыраған инсульттен кейінгі депрессиямен зардап шегетін 30 нау=ас назарда болды. Нау=астардың жасы орташа 63,8±10,3 аралығында болды. Инсультке үшырау узақтылығы 6 айдан 1 жыл дейін аралы=та болды. Инсульттен кейінгі депрессия МКБ-10 диагностикалы= критерийлеріне сэйкес болды. Депрессиялы= жағдайдың ауырлығын бағалау үшін Гамильтонның депрессия шкаласы =олданылды. Барлы= нау=астар ба=ылау барысында антиагрегантты=, вазоактивті жэне метаболикалы= ем =абылдады, керек жағдайда гипотензивті жэне антиаритмиялы= препараттар тағайындалды. Нау=астар бір тэулікте опра препараттын 20 мг мөлшерде =абылдады. Емдеу курсы 8 аптаны =үрды. Нау=астар зерттеу басында, 2, 4 жэне 8 аптадан кейін тексерілді. Нау=астардың барлығына толы= клиникалы=-неврологиялы= тексеру өткізілді: когнитивті өрістің жағдайын тексеру, депрессиялы= жэне үрей бүзылыстардың динамикасы.
Нэтижелер жэне талқылау: Зерттеуге еңген барлы= нау=астарда назар аудару бойынша =иыншылы=тар, психомоторлы тежеу, жүмыс=а =абылетінің төмендеуі, жалпы элсіздік бай=алды. Жалпы соматикалы= смптомдар, тэбет бүзылыстары, тітіркенгіштік, жылауы=ты= жэне ипохондриялы= шағымдармен бірге жүретін соматикалы=, сонымен =атар психикалы= үрей белгілері ай=ын бай=алды. ¥й=ы бүзылыстары да (үй=ыға түсудің =иындалуы, мазасыз үй=ы, түнде бірнеше рет ояну, үйқыдан тым ерте түру) орын алды. Ем =абылдағаннан кейін жалпы жағдайдың жа=саруы 28 (93,3%) нау=аста бай=алды. Бүл жа=сару көңіл-күйдің көтерілуі, жүмыс=а деген =абылетінің жоғарылауы, назар аударудың жа=саруы, үй=ы бүзылыстарының регрессиясы, нау=астар жалпы белсенділігінің жоғарылауымен жүрді. Депрессиялы= бүзылыстарының регрессиясы емнің 2 аптасында бай=алды. Егер емнің басында Гамильтонның депрессия шкаласы бойынша орташа үпай 18,4±4,1 болса, 2 аптадан соң 12,1±4,0 үпайға сэйкес болды. Емнің 30 тэулігіне жалпы үпай тағыда 3 бірлікке, 2 айдан кейін 0,7-ге төмендеді. Яғни 2 айдан кейін барлы= нау=астарда депрессиялы= бүзылыстардың регрессиясы бай=алды.
Терапия кезінде нау=астардың күнделікті өмір сүру белсенділіктің айтарлы=тай өзгерісі бай=алмады, бүл препараттың негативті эсерін тигібеді деген сөз. Когнитивті =ызметті тексеру барысында да осындай нэтижелер алынды, барлы= нау=астарда когнитивті бүзылыстардың жа=саруы бай=алды, мүмкін бүл препараттың серотонинергиялы= эсеріне байланысты болғандықтан препараттың тек =ана антидепрессивті нэтижеге емес, сонымен =атар когнитивті =ызметтерге байланысты, нейротрансмиссиялы= үрдістер ді жа=сартты. Сонымен, инсульттен кейінгі депрессия нау=астардың өмір сүру сапасы мен негізгі аурудың болжамына теріс эсер беретін ишемиялы= инсульттің ай=ын ас=ынуы болып келеді. Жүргізілген зерттеу инсульттен кейінгі депрессияға үшыраған нау=астардың емінде опраны =олдану жоғары нэтижелігін көрсетті. Антидепрссивті эсерімен =атар бүл препарат ай=ын анксиолиткалы= эсер етеді. Препарат күнделікті өмір сүру белсенділігі мен когнитивті =ызметтерге теріс эсер бермейді, сонымен =атар минималды жанама эсерлер мен бас=а да дэрі-дэрмектермен сыйымдылығы бар.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Скворцова В.И. Снижение заболеваемости, смертности и инвалидности от инсультов. Неврология и психиатрия, 2007.
- Филатова Е.Г. Депрессия и инсульт. Депрессия в неврологии, 2007.
- Боголепова А.Н. Депрессивные растройства у больных цереброваскулярной патологией. Справочник поликлинического врача, 2006.