Инсульт - буындардың зақымдануына алып келетін ми қанайналым бұзылыстарының ауыр түрі, мүгедектікке алып келеді. Инсульт алған науқастарға кешенді реабилитация кезінде әсер етуі бойынша физикалық реабилитация әдісі маңызды орын алады. Қалпына келтіру кезінде жұмсалған күштерінен тұратын элементтер биохимиялық және анатомиялық өзгерістерден тұрады.Физикалық реабилитацияда қимыл қозғалысы бұзылған науқастардың ми қанайналымын қарауда заманауи көзқарастар ұсынылды. Ерекше көзқарас қарқынды дамып келе жатқан физикалық реабилитация әдісіне,байланысы бар механотренажор қолдану,заманауи техналогиялар, изометриалық физикалық жаттығулар, емдік кастюмдерді қолдану.
Кілт сөздер: қимыл функцияларын қалпына кетіру,қимыл ақауы, инсульт, кинезотерапия, механотерапия, салдану, физикалық реабилитация.
Инсульт - бастың миы қантамыр зақымдалуының ауыр түрі. Біздің елімізде инсульттен кейінгі мүгедектік (40-50 %) алдынғы орындарды алады, ал жұмысқа жарамсыздары (3,2 %) 10 мың тұрғынға шаққанда.Инсульт алғаннан кейінгі науқастардың қимыл қозғалысы алдынғы қалпына қайта келуі қиын болады, қайта қалпына келуі үшін көп уақытты талап етеді. Басты бөгет, қимылдатқыш атқаратын қызметімнің дөрекі бұзушылықтары: парез және параличтер, координацның бұзылысы . Ақыр соңында емделушінің өмір сүру сапасының төмендетуіне келтіреді. Айтылған себептерге инсульттен кейін ауруды сауықтыруда, мүгедектікке алдын алу, оны дәрежесінің төмендету және физикалық , психикалық, әлеуметтік және кәсіби бейімделу жоспары барынша көмек беру медициналық және әлеуметтік мәселесі болып келеді. Бірақ та қай жердің зақымдалғанына байланысты емес, басты себебі қайтадан қалпына келуі инсульт алған күнінен бастау керек. Бұл факторлар келесі топтастырулар бойынша жүргізіледі:
- аса ауыр (инсульт алған күннен бастап 2-3 күн ішінде);
- өткір ( инсульт алған күннен бастап 3 аптаға дейін);
- ерте қалпына келуі (3 аптадан 6 айына дейін), бұл этапта өзі екіге бөлінеді: біріншісі (3 айға дейін), бұл этапта қимыл қозғалысын және зақымдалған күшін, екіншісі (3 аптадан 6 айға дейін ), қимыл қозғалысын қалпына келтіру қиын кезең;
- кеш қалпына келтіру (6 айдан 1 жылға дейін), осы кезеңде қимылы мен сөйлеуін қалпына келтіреді .
Инсульттен кейінгі ерте кезеңінде толық зақымдалған факторларын және өзіндік нейрондарды қалпына келтіру, сонымен бірге ісікті кішірейту немесе толықтай жоқ қылу. Бірақ, кейінірек ми қантамырларының құрылымдарық компенсациясы және ішкі немесе сыртқы функционалды күйзелістерін қалпына келтіру. Бұл процестер жүйке иірімдері жүйелік және толықтай мінездеме береді. Қимыл орталықтарын локализациялау өзгеріссіз қалмайды, ересек адамдарда ми қантамырларының потенциалдарын сақтайды, ал жеке құлымындарын бір-бірмен байланыстырады.
Қорытындылай келе бүгінгі күнде зақымдалған ми қантамырларын зертеулерінен кейін физикалық оңалту шараларын жүргізілді. Көптеген ұсыныстар механотренажор, изометриялы емдік гимнастика жаттығулары, емдік костюмдерін, кері биологиялық әдістер және ортопедтік құрылғыларды кең көлемде қолданылған.
ЛИТЕРАТУРА
- Ворлоу, Ч. И. Инсульт: Практическое руководство для ведения больных [Текст] / Ч. И. Ворлоу, М. Деннис, Ч. Варлоу, Ж. Гейн, Ч. П. Ворлоу; пер.с англ. под ред. А. А. Скоромца, В. А. Сорокоумова. - СПб. :Политехника, 1998. - 629 с.
- Гехт, А. Б. Ишемический инсульт: вторичная профилактика и основные направления фармакотерапии в восстановительном периоде [Текст] / А. Б. Гехт // ConsiliumMedicum. - 2001; № 3 (5): 2-7.
- Дамулин, И. В. Нарушения кровообращения в головном и спинном мозге [Текст] / И. В. Дамулин, В. А. Парфенов, А. А. Скоромец, Н. Н. Яхно // Болезни нервной системы. Руководство для врачей; под ред. Н. Н. Яхно. 4-е изд. -М. : Медицина, 2005. - С. 231-302.
- Иванова, Г. Е. Современный подход к восстановлению ходьбы у больных в остром периоде церебрального инсульта [Текст] / Г. Е. Иванова, В. И. Скворцова, Е. А. Ковражкина // Журнал неврологии и психиатрии им. С. С. Корсакова 2010. № 4.- С.25-30.
- Кадыков, А. С. Реабилитация неврологических больных [Текст] / А. С. Кадыков, Л. А. Черникова, Н. В. Шахпаронова. - М. : издательство «МЕДпресс-информ», 2008. - 564 с.