Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010


C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010

Құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың индометацинге сезімталдығына байланысты қанының хемилюминесценттік қасиеті

АННОТАЦИЯ

Жұмыстың мақсатыҚұздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың индометацинге сезімталдығына байланысты қанының хемилюминесценттік қасиетін зертеу. Сырқаттар қанының хемилюминесценттік қасиеті бейстероидты қабынуға қарсы препараттарға сезімталдығына байланыстылығы әлі зерттелмеген. Осыған орай құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың индометацинге сезімталдығына байланысты қан ерітіндісінің хемилюминесценттік қасиеті зерттелді. Зерттеуге II дәрежелі құздама тәріздес артритпен ауыратын 68 науқас алынды. Сырқаттардың индометацинге сезімталдығы in vitro әдісімен анықталды. Науқастардың қанына 1мг/мл-0,01мл мөлшерінде индометацинді қосып, 37температурада 30 мөнет бойы инкубация жасалынды. Зерттеуге алынған 68 науқастың ішінде 51- інде қанның хемилюминесценттік көрсеткіштері индометацинді сынақтан кейін өзгеріссіз болды, индометацинге төзімділік көрсеткіші 18,4%-ға жоғарылады, ал 11 адамда бұл көрсеткіштер 31,4- 38%%-ға шамалы ғана өзгерді, 6 науқаста 1,8 есе өсті, қанның хемилюминесценттік төзімділік көрсеткіші 28,1%-ға төмендеді. Осыған байланысты бұл сырқаттар үш топқа бөлінді: 1-топ «төзімді», 2-топ «сезімтал», 3-топ «өте сезімтал» топқа жатқызылды.

Кілт сөздер: Құздама тәріздес артрит, индометацинге сезімталдығы, қанның хемилюминесценттік қасиеті.

Кіріспе. Бейстероидты қабынуға қарсы препараттардың әсерінен гастропатияның орын алуына липидтердің асқын тотық үрдістерінің үдеуі негізгі себеп болып табылады. А.А.Торопова [1] мәліметі бойынша, индометациннің 25 мг/кг мөлшерінің әсерінен асқазанның Паульс индексінің көрсеткіші нүктелі қан ағуда- 10,7, жалақ жарада- 2,7, жолақты ойық жарада-3,7 шб тең болып, жалақ жараның тереңдігі- 0,54±0,034 мм тең болған, бұл дәрілік заттардың әсерінен тәжірибелік егеуқұйрықтардың қан сарысуында тиобарбитурат қышқылымен әрекеттесетін өнімдер 2 есе жоғарыласа, тотықсызданған глутатионның мөлшері 1,4 есе, каталаза және супероксиддисмутаза белсенділіктері 44% және 78%-ға сәйкес төмендейді[2].

Жұмыстың мақсаты: Құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың индометацинге сезімталдығына байланысты қанының хемилюминесценттік қасиетін зертеу

Зерттеу әдістері. Индометацинге адамдар мен зертханалық жануарлардың даралық сезімталдығын толық анықтау үшін алдын ала 1%-ды индометациннің суда ерітіндісі жасалынды. Зерттеуге алынған жануарлардың құйрығынан немесе адамның қол саусағынан 0,3мл қан алынды және оның жалпы көлемі физиологиялық ерітінді қолданылып 3,0мл жеткізілді, бұл алынған көлемді тепе-теңдей екіге бөліп, бірінші бөлігіне 0,01мл 10-4м сулы индометациннің ерітіндісі, ал екінші бөлігіне - 0,01мл физиологиялық ерітінді құйылды. Одан соң сынаққа алынған ерітінділер 30 минөтке 370С жағдайында термостатта ұсталынды.

Бұл жағдайдан соң қос сынақты 1500 айнал/мин жылдамдықпен центрифугада айналдырып, тұнба үстінен көлемі 1,0 мл ерітінді алынды оны ХЛМЦ-01 аспабына енгізіп сыртқы әсерсіз хемилюминесценция анықталды. Одан соң әсерленген хемилюминесценцияны анықтау үшін 3%-0,5мл сутегінің асқын тотығын қосып, әсерленген жалпы шұғыла шашырату және асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығының деңгейі аспап арқылы 5 минөт бойы анықталды. Бұл әдіс in vitro жағдайында жасалынды. Организмнің индометацинге даралық төзімділігін немесе сезімталдығын анықтауда алынған деректерді толық дәлелдеу үшін бұл әдіс in vivo жағдайында да жасалынды. Ол үшін индометацин 20мг/кг дене массасына жануарлардың өңешіне енгізілді, ал бақылау тобындағы егеуқұйрықтарға физиологиялық ерітінді берілді.

Сырқаттарға индометацинді жіті сынақ таңертең 75 мг препаратты ішкізу арқылы жүргізілді. Сынақтың алдынан және 3 сағаттан соң қан ерітіндісінің хемилюминесценттік қасиеті, диенді қоспалар мөлшері, антиоксиданттық жүйенің көрсеткіштері, глутатион түрлері анықталды. Бұл әдіс in vivo жағдайында жасалынды [3].

Организмнің индометацинге даралық сезімталдығы оған төзімділік көрсеткішінің есептеу өрнегі Н.Ж. Орманов әдісімен анықталды[4]:

ХЛЛх ХЛЛ АТРТЖ

ХЛЛ2 ХЛЛ А ТР ТЖ2

ИТК =

3 ;

мұндағы: ИТК- индометацинге төзімділік көрсеткіш; ХЛөб - өз бетіншехемилюминсценция, ХЛәс - әсерленген хемилюминсценция,АТРТЖ - асқын тотық радикалдарының түзілуі жылдамдығы, 1-сынаққа дейінгі көрсеткіш,2-сынақтан кейінгі хемилюминеценттік көрсеткіштер;

Зерттеу нәтижелері. Осы келтірілген тәжірибеде алынған ғылыми деректердің негізінде индометацинге сезімталдықты адамдардың қанында анықталды. Сырқаттар қанының хемилюминесценттік қасиеті бейстероидты қабынуға қарсы препараттарға сезімталдығына байланыстылығы әлі зерттелмеген. Осыған орай құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың индометацинге сезімталдығына байланысты қан ерітіндісінің

хемилюминесценттік қасиеті зерттелді. Зерттеуге II дәрежелі құздама тәріздес артритпен ауыратын 68 науқас алынды. Сырқаттардың индометацинге сезімталдығы in vitro әдісімен анықталды. Науқастардың қанына 1мг/мл-0,01мл мөлшерінде индометацинді қосып, 37температурада 30 мөнет бойы инкубация жасалынды.

Зерттеуге алынған 68 науқастың ішінде 51-інде қанның хемилюминесценттік көрсеткіштері индометацинді сынақтан кейін өзгеріссіз болды, индометацинге төзімділік көрсеткіші жалпы топқа қарағанда 18,4%-ға жоғарылады, ал 11 адамда бұл көрсеткіштер 31,4- 38%%-ға шамалы ғана өзгерді, 6 науқаста 1,8 есе өсті, қанның хемилюминесценттік төзімділік көрсеткіші 28,1%-ға төмендеді. Осыған байланысты бұл сырқаттар үш топқа бөлінді: 1-топ «төзімді», 2-топ «сезімтал», 3-топ «өте сезімтал» топқа жатқызылды (1-кесте). Бұл сырқаттардың

индометацинге сезімталдығына байланысты қанының хемилюминесценттік көрсеткіштері 1-ші кестеде көрсетілген.

1-кесте - Құздама тәріздес артритпен ауыратын науқастардың индометацинге сезімталдығына байланысты қанының хемлюминесценттік көрсеткіштері (in vitro)

Көрсеткіштер

Топтар

жалпы топ (n=68)

төзімді (n=51)

сезімтал (n=11)

өте сезімтал

(n=6)

Өз бетінше

шұғыла шашырату (кв/сек)

1

2

3,1 ±0,09

3,7±0,23**

2,9±0,08

3,1±0,09

3,5±0,14*

4,6±0,14**

4,0±0,19*

7,3±0,21**

Әсерленген шұғыла шашырату жалпы

қосындысы (103кв)

1

2

31,6±1,6

38,6±1,9**

29,3±1,5

31,7±1,6

36,3±1,4*

50,1±2,4**

41,4±1,6*

74,1±3,4**

АТРТЖ (кв/сек)

1

2

82,9±2,5

132,9±3,9**

75,6±2,3

102±4,4 **

121±4,8*

167±6,7**

138±5,5*

243±8,5**

ИТК (шб)

 

0,76±0,03

0,90±0,05*

0,73±0,02

0,55±0,22*

АТРТЖ- асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығы; ИТК- индометацинге төзімділік көрсеткіші;1- сынаққа дейінгі көрсеткіш;

2- сынақтан кейінгі көрсеткіш;*-р<0,05 - жалпы тобымен салыстырғандағы нақты көрсет^

Сонымен индометацинге сезімталдығына байланысты құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың in vitro жағдайда қанының хемилюминесценттік көрсеткіштері болмыстық көрсеткішіне қарағанда әр түрлі деңгейде өзгерді. Индометацинге «төзімді» топта өзгеріссіз болса, «өте сезімтал» топта оның деңгейі жоғарылады, индометацинге хемилюминесценттік төзімділік көрсеткіші төмендеді.

2-кесте - Құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың индометацинді (in vivo) сынақтан кейін хемилюминесценттік көрсеткіштері

Көрсеткіштер

Топтар

жалпы (n=68)

төзімді (n=51)

сезімтал (n=11)

өте сезімтал (n=6)

Өз бетінше шұғыла шашырату (кв/сек)

1

2

3,6±0,1

4,8±0,20**

3,1±0,09*

3,1±0,17

3,5±0,07

5,0±2,4**

4,9±0,12*

7,8±0,20**

Әсерленген шұғыла шашырату жалпы қосындысы (103кв)

1

2

40,1±2,3

48,1±1,9**

32,1±1,5*

32,3±1,6

39,3±1,6

52,8±2,3**

47,3±1,7*

81,9±2,8**

АТРТЖ (кв/сек)

1

2

135±10,8

160±6,4**

107±6,3* 107±5,2

131±4,8

176±7,7**

157±6,8*

273±9,3**

ИТК (шб)

 

0,75±0,03**

1,01±0,06*

0,65±0,02**

0,56±0,02**

АТРТЖ- асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығы;ИТК- индометацинге төзіміділік көрсеткіші; 1- сынаққа дейінгі көрсеткіш;2-сынақтан кейінгі көрсеткіш; *-р<0,05 - жалпы тобымен салыстырғандағы нақты көрсеткіш; **-р<0,05- сынаққа дейінгі көрсеткішпен салыстырғандағы нақты көрсеткіш;

In vitro жағдайында алынған деректерді дәлелдеу үшін, құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттар қанының хемилюминесценттік көрсеткіштерінің деңгейі бейстероидты қабынуға 127

қарсы препараттардың, соның ішінде организмнің индометацинге сезімталдығына байланысты индометацинді (in vivo) сынақ арқылы зерттелді. Зерттеуге алынған сырқаттарға индометацинді сынақ 75мг препаратты ішкізу арқылы жүргізілді. Сынақтың алдынан және 3 сағаттан соң қан ерітіндісінің хемилюминесценттік қасиеттері зерттелінді (2-кесте).

Индометацинге «төзімді» топта бақылау топтамасындағы құздама тәріздес артритпен ауыратын сырқаттардың қанында өз бетінше әлсіз және әсерленген шұғыла шашырату деңгейлері «жалпы» топтың бақылау топтамасындағы көрсеткішіне қарағанда 14%-ға, 20%-ға төмен болды, «сезімтал» топта өзгеріссіз, ал «өте сезімтал» топтағы сырқаттарда олардың мөлшері 36,1% және 17,9%-ға сәйкес жоғарылады. Осындай өзгерістер асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығын анықтағанда да орын алды (1-кесте).

Жалпы топтағы сырқаттар қанының хемилюминесценттік қасиеті индометацинді сынақтан кейін болмыстық көрсеткішіне қарағанда 33,3%-ға, 19,9%-ға, асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығы 18,5%-ға өсті. Индометацинді сынақтан кейін өз бетінше әлсіз шұғыла шашырату индометацинге «төзімді» топта өзгеріссіз болды, «сезімтал» топта оның көрсеткіші 42,8%-ға, «өте сезімтал» топтағы сырқаттарда оның деңгейі 59,2%-ға өсті. Осындай өзгерістер әсерленген әлсіз шұғыла шашырату жалпы шұғыла қосындысы мен асқын тотық радикалдарының түзілу жылдамдығын анықта-ғанда да байқалды (3-кесте).

Бұл сырқаттардың индометацинге хемилюминесценттік төзімділігін анықтағанда керісінше өзгерістер орын алды. Бұл көрсеткіштің мәні индометацинге «төзімді» топта 34,6%-ға өсті, «сезімтал» және «өте сезімтал» топтарындағы сырқаттарда оның деңгейі болмыстық көрсеткішіне қарағанда 14,1%-ға және 25,4%-ға сәйкес төмендеді.

Қорыта келгенде, тәжірибелік жануарлар мен құздама тәріздес артритпен науқастанған сырқаттарға индометацинмен in vitro және in vivo сынақтар өткізіп, индометацинге даралық сезімталдықты анықтауға болады

128

Индометациннің әсерінен еркін радикалдардың үдеуі орын алып, индометацинге «сезімтал» сырқаттарда бейстероидты қабынуға қарсы препараттардың әсерінен гастропатияның орын алатынын болжауға болады. Алынған деректер Н.Ж. Ормановтың ғылыми [3] деректерін толықтыра отырып, бұл әдісті гастропатияның пайда болатынын болжайтын дәлдік әдіс деп санауға болады. Индометацинді сынаққа дейін «төзімді» топта диенді қоспалар, липидтердің гидроасқын тотығы және тиобарбитуат қышқылымен әрекеттесетін өнімдері жалпы топпен салыстырғанда айтарлықтай өзгеріске ұшырамады, «сезімтал» және «өте сезімтал» топтарда тек диенді қоспалар ғана 27,2%-ға және 63,6%-ға сәйкес жоғарылады.

ӘДЕБИЕТТЕР

  1. .ИсаковВ.А. Гастропатия, связанная с приемом нестероидных противовоспалительных препаратов : патогенез, лечение и профилактика. //Клин.фармакология и терапия.- 2005.- №14.- С.9-17.
  2. .Торопова А.А. Морфофункциональная характеристика экспериментальных повреждений желудка и их фитокоррекция: автореф к.б.н.,2006, Улан-Удэ.-26с.
  3. . Орманов Н.Ж. Сырманова Н.Р., Бақытжанұлы Б. Тәжірибелік жануарларда индометацинге сезімталдығына байланысты гастропатияның даму жағдайы//Сборник трудов научно-практической конференции «Актуальные проблемы и профилактики профессиональной патологии и гигиена труда» посвященной памяти доктора медицинских наук, профессора Адильбековой Дариги Айдановны .3 мая 2013 года.Шымкент 2013 г. С.10-14.
  4. .Әділбекова Д.А., Орманов Н.Ж.,Жумабаев У.А. Использования хемилюминесцентного свойства сыворотки (плазмы) крови для диагностики хронической интоксикации соединениями фосфора// Методическая рекомендация. -Шымкент,1993.-16с.
  • Жыл: 2015
  • Қала: Шымкент
  • Категория: Медицина

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.