ТҮЙІН
Ғылыми мақалада Түркістан сасықшөбіне тауарлық талдау жүргізілді. Зерттеу барысында ылғалдылығы мен жалпы күлін анықтадық.
Кілт сөздер: Leonurus Turkestanicus, эксикатор, муфель пеш, ылғалдылық, жалпы күл.
Қазіргі уақытта дәрілік өсімдіктер үлкен сұранысқа ие. Сол себепті медицина және фармацевтика өндірісі үшін өсімдіктегі ғылыми-зерттеу жұмыстарын алға тарту өзекті болып отыр. Әдебиеттердегі мәліметтерге сүйенер болсақ, сасықшөп өсімдіктерінің кейбір түрлері медицинада түрлі ауруларды емдеуде қолданылады. Қазақстанда, соның ішінде Оңтүстік Қазақстан флорасында өсетін түркістан сасықшөбіне тауарлық талдау жүргізілмеген.
Ғылыми жұмыстың мақсаты: Оңтүстік Қазақстан өңірінде өсетін Түркістан сасықшөбін (Leonurus turkestanicus) тауарлық талдау.
Ылғалдылығын анықтау
Ылғалдылықты анықтау дайын шикізаттың кептіргеннен кейінгі алынған тұрақты массасы. Кептіруді арнайы кептіргіш шкафта 100-105 °C температурада кептіреді.
Әдістеменің орындалу реті:
- Екі бос бюксті алып, қақпағымен бірге кептіргіш шкафта 100-105 °C температурада 10 минут кептіреміз. Содан соң бюксті эксикаторда салқындатамыз. Салқындаған бюксті қақпағымен бірге өлшейміз. Бұл процесті тұрақты масса алынғанша 3 рет өлшейміз.
- Дайын шикізатты І және ІІ-ші бюксқа 3,0 г өлшеп саламыз. Шикізаттың ұсақталған бөлшектерінің өлшемі 1-3 мм болуы тиіс.
- Бюксті кептіргіш шкафта 100-105 °C температура аралығында 2 сағатқа қалдырамыз. Осы уақыт аралығында кептіргіш шкафты ашпау керек.
- 2 сағаттан соң бюксті шикізатпен бірге эксикаторда 20 минут салқындатамыз. Сосын өлшейміз. 5) Бұл процесті 30 минуттан соң қайта өлшейміз, тұрақты масса алынғанша.
6) Алынған нәтижелерді формула бойынша есептеп шығарамыз.
Жалпы күл
Кварц немесе платина тиглді алып, 30 мин бойы қызарғанша қыздырады, эксикаторда салқындатады және өлшейді. Жеке бапта басқа нұсқаулар болмаса, 1,00 г зерттелетін затты немесе майда етіп ұнтақталған дәрілік өсімдік шикізатын тиглге салады және тиглдің түбіне біркелкі етіп жаяды. 100 °C- ден 105 °С-ге дейінгі температурада 1сағ бойы кептіреді және содан кейін 600 ±25 °C температурада муфель пеште тұрақты массаға дейін жағады, әрбір жағудан кейін эксикаторда тиглді салқындатады. Барлық процедура барысында тиглде жалын пайда болуы тиіс. Егер күлді ұзақ жаққаннан кейін әлі де қара бөлшектер болатын болса, тиглдегіні ыстық сумен толығымен күлсіз сүзгіге ауыстырады және сүзгідегі қалдықты сүзгі қағазымен бірге жағады. Сүзгіні күлмен біріктіреді, құрғақ қалдық қалғанша буландырады және тұрақты массаға дейін жағады.
10 % хлорсутек қышқылында ерімейтін күл
Тиглде қалған қалдыққа немесе дәрілік өсімдік шикізатынна 15 мл 10% HCI ерітіндісін құйып тиглдің бетін шынымен жауып 10 минут су моншасында қайнатамыз. Шыны бөлігін бөлек алып, тиглге 5 мл ыстық су қосып жуамыз. Сұйықтықты күлсіз фильтрмен филтрлейміз. Қалған фильтратты хлоридтерге теріс реакция бергенше ыстық сумен шаямыз. Сол тиглге аударамыз, жоғарыда көрсетілген әдістемедегідей кептіреміз, жағамыз және өлшейміз.
Қорытынды. Түркістан сасықшөбіне сандық анықтау барысында ылғалдылығы мен жалпы күлдің нәтижесін алдық. Біз анықтаған нәтиже бойынша ылғалдылығы 7,3%-дан артық емес, жалпы күлі 10,7 %- дан артық емес, 10 % хлорсутек қышқылында ерімейтін күл 3,8% -дан артық емес.
ӘДЕБИЕТТЕР
- Губанов И.А., Новиков В.С., Тихомиров В.Н. Опредитель высших растений средней полосы европиской части СССР. - 1981.-С.206-211
- Махатов Б.К., Патсаев А.К., Орынбасарова., Кадишаева Ж.А. Фармакогнозия. -2011.-2196
- Самылина И.А., Сорокиной А.А. Руководство к практическим заниятиям по фармакогнозий. - 2007.-С.672