Өзектілігі:Аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып және күндізгі стационар қызметінің медициналық -экономикалық тиімділігін арттыруды ескере отырып, күндізгі стационарларды төсек- орынмен қамтамасыз етудегі халықтың нақты қажеттіліктерін ғылыми негіздеу мәселесін шешу қажет. КС жұмысын оңтайландырудың маңызды аспектілерінің бірі медициналық көмектің сапасына науқастардың қанағаттанушылығы мен әлеуметтік бағдарын арттыру болып табылады.
Ауруханаларда және амбулаторлы-емханалық мекемелер (АЕМ) мен КС ұйымдастырудың орынды-лығы науқастардың әлеуметтік зерттеулерімен расталады.
Зерттеудің мақсаты: күндізгі стационардағы және тәулік бойы жұмыс істейтін стационардағы медициналық көмектің әртүрлі аспектілерін салыстырмалы бағалау болды.
Материалдық және зерттеу әдістері: КС-ның артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау үшін біз науқастардың пікірін зерттедік. Осы мақсатта ғылыми зерттеу әдістемесіне сәйкес арнайы әзірленген сауалнамалар арқылы әлеуметтік сауалнама жүргізілді. Осы зерттеуде қайталанбайтын кездейсоқ таңдау қолданылды (бір респондент әлеуметтік сауалнаманы тек бір рет толтырады). Сауалнама 15 сұрақтан тұрады.
Сауалнамаға Шымкент қаласының және орталық аудандық ауруханалардан 449 науқас қатысты. Жасы бойынша респонденттер келесідей бөлінді: 25 жасқа дейін – 56 адам (12,5%), 26–35 жас – 83 адам (18,5%), 36–45 жас – 105 адам (23,4%), 46 – 55 жас – 102 адам (22,7%), 56 және одан жоғары – 103 адам (22,9%). Осылайша, респонденттердің арасында еңбекке қабілетті жастағы науқастар басым болды. 35 жасқа дейінгі жастар 40,0% құрады, қалған жас топтары біркелкі бөлінді. Респонденттердің гендерлік құрамы орта есеппен ерлердің 33,0% және әйелдердің 67,0% құрайды. Респонденттердің әлеуметтік құрылымында жұмыспен қамтылғандар – 51,4%, зейнеткерлер – 18,0%, жұмыссыздар – 23,8%, оқушылар мен студенттер – 6,7% құрады.
Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау:Алынған мәліметтерді талдау зерттеуге қатысқан респонденттердің 64%-ы алғаш рет КС-да ем қабылдағанын және олардың тек 36%-ы қайтадан ем алғанын көрсетті.
Сауалнама барысында емделу орнын таңдау құқығы респонденттердің жартысынан көбіне берілгені анықталды: 64,5%. Айта кету керек, таңдау мүмкіндігін ескере отырып, амбулаторлы-емханалық мекемелер (АЕМ) негізіндегі күндізгі стационарлардағы респонденттердің 54,8% -ы осы мекемеге, 30,7% - осы дәрігерге, 14,5% -дан азы - басқа дәрігерге және басқа дәрігерге мен мекемеге баруды қалайды. Қалалық және ауылдық ауруханалар базасында КС-да емделген респонденттердің жауаптарын талдау науқастардың көпшілігінің осы ауруханаға және емдеуші дәрігерге риза екенін көрсетеді.
Сауалнамалық сауалнама барысында емделген респонденттердің жартысынан көбі күндізгі стационарда емделуді қалайтыны анықталды, респонденттердің төрттен бір бөлігі емдеуді жақсы деп санайды, 7,0%-ы амбулаторлық негізде, 10%-ы ғана тәулік бойы жұмыс істейтін стационарда емделуді жақтады (сурет).
Емдеу орнын таңдау бойынша респонденттердің пікірлерін бөлу: КС және тәулік бойы жұмыс істейтін стационардағы медициналық көмектің әртүрлі аспектілері туралы науқастардың пікірлерін талдау кестеде келтірілген. 1. Көріп отырғаныңыздай, КС-тегі медициналық көмек әдеттегі тәулік бойы жұмыс істейтін стационардағыдан нашар емес. Сонымен қатар, медициналық көмек көрсетудің кейбір аспектілері бойынша (дәрігерлердің науқастарға қатынасы (48,1%), медбикелердің пациенттерге қатынасы (47,9%), респонденттер КС-ны жақсы көреді. Осылайша, деонтологиялық аспектілер медициналық көмекке қанағаттанудың немесе қанағаттанбаудың сенсорлық көрсеткіші болып табылады.
Респонденттердің жартысына жуығы күндізгі және тәулік бойы жұмыс істейтін стационарлардағы емдеу сапасының айырмашылығын байқамаған. Респонденттердің 40,8%-ы КС-да тексеру жылдамдығын, емделушілердің 36,2%-ы медициналық процедуралардың ыңғайлылығын таңдады. Бұл ретте респонденттердің 41,1%-ы КС-дағы медициналық процедуралардың қарқындылығы тәулік бойы емделуде болатын ауруханадан ерекшеленбейді деп есептейді (1-кесте).
Респонденттердің күндізгі стационар қызметінің әртүрлі аспектілерін бағалауы (%)
|
Бағаланатын нысандар |
Күндізгі стационар ауруханаға қарағанда жақсы |
Күндізгі стацио-нар мен ауруха-на бірдей |
Күндізгі стационар ауру- ханаға қара- ғанда нашар |
Жауап беру қиын |
барлығы |
|
Дәрі –дәрмекпен қамтамассыз етілуі |
32,0 |
43,6 |
4,9 |
19,5 |
100,0 |
|
Емдеу сапасы |
33,2 |
49,4 |
10,2 |
7,1 |
100,0 |
|
Тексеру жылдамдығы |
40,8 |
37,6 |
9,6 |
12,0 |
100,0 |
|
Медициналық процедуралардың режимі (қарқындылығы) |
36,2 |
41,1 |
5,8 |
17,0 |
100,0 |
|
Дәрігерлердің біліктілігі |
30,1 |
51,7 |
9,4 |
8,9 |
100,0 |
|
медбикелердің біліктілігі |
32,7 |
50,8 |
10,0 |
6,5 |
100,0 |
|
Дәрігерлердің науқастарға қатынасы |
48,1 |
44,1 |
4,2 |
3,6 |
100,0 |
|
Науқастарға мейірбикелік көзқарас |
47,9 |
44,5 |
4,2 |
3,3 |
100,0 |
|
Болу ұзақтығы |
51,0 |
20,0 |
1,8 |
27,2 |
100,0 |
|
Пациенттерді палатаға орналастыру ыңғайлылығы |
63,3 |
21,0 |
2,7 |
13,0 |
100,0 |
Медициналық мекемелерді дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету – денсаулық сақтау саласының маңызды мәселелерінің бірі. Жұмыстың осы жағын бағалау кезінде пациенттердің 43,6%-ы дәрі-дәрмекпен және дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету күндізгі және тәуліктік стационарларда бірдей деп жауап берді, ал 32,0%-ы КС-да дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жақсы деп есептейді (1-кесте).
Алынған мәліметтер ДС жұмысында әлеуметтік факторлардың үлкен мәнге ие болғанын көрсетті (2-кесте). Кестеге сәйкес. 2, респонденттердің ең үлкен пайызы (71,4%) ДС емдеудің артықшылығын күнделікті кешке таныс үй жағдайында болу мүмкіндігінен көреді, бұл пациенттің эмоционалдық жағдайын қолдайды және емдеу курсы мен нәтижелеріне оң әсер етеді. кесте 2
Респонденттердің күндізгі стационарда емделудің мәні туралы пікірлерін бөлу (%) *
|
жиілігі |
Респонденттердің санынан %-бен |
|
|
Тексерудің сапасы мен жылдамдығы |
173 |
39,2 % |
|
Жоғары білікті медициналық қызметкерлер |
127 |
28,8 % |
|
Отбасынан ажырамау |
315 |
71,4 % |
|
Тегін дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету |
221 |
50,1 % |
|
Медицина қызметкерлерінің жақсы қарым-қатынасы |
248 |
56,2 % |
|
Емдеуді еңбекпен біріктіру мүмкіндігі |
165 |
37,4 % |
|
басқа |
2 |
0,5 % |
Пациенттердің айтарлықтай жоғары пайызы ДС жағдайында медициналық персоналдың неғұрлым мұқият көзқарасын көрсетті, яғни. бұл пациенттердің әлеуметтік рөлі мен күтулеріне сәйкес көрінетін медицина қызметкерлерінің жеке қасиеттері мен коммуникациялық дағдыларына қанағаттану болуы мүмкін.
КС-да емдеу, респонденттердің пікірінше, әдеттегі әлеуметтік байланыстарды сақтау, емдеуді еңбекпен біріктіру мүмкіндігі (37,4%) тұрғысынан белгілі бір артықшылықтар береді. Ауылдық жердегі жеке ауласы бар емделушілер үшін бұл жағы да маңызды. Студенттер оқу мен емдеуді біріктіру мүмкіндігіне байланысты КС-да болуына қанағаттанады. Сондай-ақ, ДС-да медициналық көмек алу үдерісінде респонденттердің 40%-ға жуығы тексерілу мен емдеудің жылдамдығы мен сапасына қанағаттанатынын атап өткен жөн. Пациенттерге сауалнама жүргізу барысында КС-да емдеудің бірқатар кемшіліктері де анықталды. Емдеудің кешенді тәсілінің жоқтығын және сауалнаманың толықтығын респонденттердің 16,4%-ы көрсеткен. Үйде диетаны ұстанудың мүмкін еместігіне байланысты респонденттердің 20% -дан сәл астамы тәулік бойы тұрақты стационарда емделуді қалайды. КС-да емдеудегі ыңғайсыз тасымалдау сияқты кемшілікті респонденттердің 43,3%-ы ауылдық ауруханаларда атап өтеді. Көріп отырғаныңыздай, медициналық мекемеден шалғай, көлік қатынасы қанағаттанарлықсыз аудандардың тұрғындары үшін бұл фактор аурухана түрін таңдауда маңызды болып отыр. Сауалнама нәтижелері көрсеткендей, респонденттердің басым бөлігі емханадан КС қабылдауға жіберілген, респонденттердің 64,5%-ы емханаға жатқызылғанға дейін 4 күннен 9 күнге дейін, 20 күннен астам – 5,8%, ал 28,7% емханаға жатқызылғанға дейін бақыланған 10-нан 19 күнге дейін. Бір қызығы, емханадан жіберілген науқастардың көпшілігі ауруханаға жатқызуды 5 күннен аз күтеді, бұл КС жұмысының жақсы ұйымдастырылғанын сипаттайды.
Қортынды: Жүргізілген әлеуметтік зерттеулер күндізгі стационарларға деген сұранысты, емдеудің осы түрінің бірқатар артықшылықтарын және оның әлеуметтік бағыттылығын көрсетеді. Сонымен қатар, зерттеу нәтижелері күндізгі стационарлардың жұмысында тиімді ұйымдастыру шаралары арқылы тиісті түзетуді талап ететін бірқатар кемшіліктерді көрсетеді. Күндізгі стационарлардың жұмысының жоғары деңгейіне жету үшін оларды емдеу-диагностикалық құрал-жабдықтармен қамтамасыз етіп, мүмкіндігінше дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету қажет.
Социологиялық зерттеу нәтижелерін қорытындылай келе, күндізгі стационарларды ұйымдастыру медициналық көмектің мақсатқа сай және перспективалы түрі болып табылады деген қорытындыға келуге болады.
Әдебиеттер
- Стационарды алмастыратын көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 17 тамыздағы № 669 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 23 қыркүйекте № 12106 болып тіркелді.
- «Лидерство и инновации – путь к новым достижениям» сборник тезисов 2017г. Санкт-Петербург.
- Журнал "Медицинское образование и профессиональное развитие". Том 10. 2019г.