Дерматомикоздар

Кіріспе: «Дерматомикоздар» тақырыбына арналған. Қазіргі заманда бұл аталған тақырып ең жиі кездесетін саңырауқұлақтар әсерінен туындайтын адам зат пен жанурарлардың инфекциялық аурулары болып саналады.Жұқпалы, терінің сыртқы жабынындағы асқынулар мен ауралар қазіргі таңда ең жиі кездесетін асқынулар.

Дерматикоздар(саңырауқұлақ аурулары)жлғарғы контагинозды саңырауқұлақтардың әсерінен туындайтын жұқпалы инфекциялық аурулары.

Саңырауқұлақ аурулары немесе микоздар (грекше "микес" – саңырауқұлақ) жұқпалы ауруларға жатады, олардың едәуір бөлігін құрайды. Әр түрлі сараптамалық бағалаулар бойынша микоздардың таралуы ересек тұрғындардың 10-20% - ын қамтиды және үлкен жас топтарында айтарлықтай артады. 70 жастан асқан кезде халықтың 50% - ы бұл аурудан зардап шегеді. Бұл контингент инфекцияның резервуары және тұрақты таралу көзі болып табылады, әсіресе оның берілуінің отбасы ішіндегі түрі бойынша, ол қазіргі уақытта эпидемиологиялық зерттеулерге сәйкес жас және орта жастағы пациенттердің 28% - ында байқалады. Соңғы жылдары ересектерде ғана емес, балаларда да микозбен сырқаттанушылықтың ұлғаю үрдісі байқалады [1,2].

Бұл топқа трихофития, эпидермотофия, фавус және микроспория ауралын жатқызуымызға болады. Дерматомикоз қоздырғыштары қалыптаспаған саңырауқұлақ түрлеріне жатады. Оларда аскомицеттік жыныс стадияларында сипатталған. Дерматофитты-аэробтар, олар қоректі орта ішінде немесе үстінде өседі. Дерматофиттерді өсіру ортасы-көмірсулы әлсіз қышқыл реакциялы орта. Кератинофильдік саңырауқұлақтар адам шаштарында, жануарлар жүнінде жақсы дамиды. Сабуро ортасында осуіне байланысты мынандай түрлерді ажыратады:

1. .Тегіс терілі
2. .Бархат тәрізді, әртүрлі түсті
3. .Ұнды
4. .Қатпарлы

Дерматофиттер қатыру мен кептіруді жақсы көтереді. Қайнатқан кезде 1-3 жылға дейін өледі. Кейбір дерматофиттер тек адамда ғана, кейбіреуі-адам мен жануарларда, кейбірі жерде болады. Морфобиологиялық қасиеттеріне байланысты төрт топқа бөлінеді:

1. .Трихофитондар
2. .Микроспорумдар
3. .Эпидермодофитондар
4. .Кератиномицес

Мақсаты:

Бұл жүйелі шолудың мақсаты - мәліметтер базасынан дерматомикоздар жайлы " қол жетімді әдебиеттерді жүйелі түрде қарау, медицина қызметкерлеріне, қарапайым халықтарға,егжей-тегжейлі ақпарат беру, дерматомикоздығ,тері ауруларының қазіргі өршуі туралы ұлттық және халықаралық нұсқаулар туралы хабарлау.

Зерттеу нәтижелері: Инфекция көзі-көбінесе сол аурумен ауырған науқас адам.Аурудың берілу мехаизмі-жанасу. Бұл ауруды қалай? Қайдан жұқтыратыны жайлы толғымен түсіндіріп өтетін болсам ,яғни ауруды монша,душ, сауналарда ағаш төсеністері,отырғыштар арқылы жақтыруы мүмкін.Сонымен қатар емханада, спорт кещендерінде, кір жуатын орындарда аяқ киім, арқылы жұғады.

. Соңғы жылдары ересектерде ғана емес, балаларда да микозбен сырқаттанушылықтың ұлғаю үрдісі байқалады [1,2].

Туа біткен немесе жүре пайда болған сипаттағы (ЖИТС, атопиялық жай-күйлер, кортикостероидтарды немесе иммуносупрессивті препараттарды ұзақ қабылдау) иммун тапшылығы жай-күйі бар адамдардың популяциясында да микотикалық инфекцияның өсуіне ықпал етеді. Ресей халқының көпшілігі үшін экологиялық жағдайдың, материалдық және әлеуметтік өмір сүру жағдайларының нашарлауы микоздардың дамуына бейім фондық соматикалық аурулардың өсуіне әкелді. Орталық ғылыми–зерттеу институтының (Мәскеу) Микология бөлімінің зерттеушілері аяқ микоздарының халықтың 30% - ына әсер еткенін айтады. Саңырауқұлақ инфекциясы ауруына кәсіби факторлар үлкен әсер етеді. Басқа кәсіби топтарға қарағанда микоздар кеншілерде, жұмысшыларда, металлургтерде, әскери қызметшілерде, спортшыларда жиі кездеседі. Бұл жағдайларда алдын-ала болжайтын факторлар-бұл өндіріс орындарының жабылуы, жалпы душ және киім ауыстыратын бөлмелер, сондай-ақ арнайы киім мен аяқ киім кию: әскери киім, комбинезон, етік, ауыр жабық етік [3].

Микоздардың қоздырғыштары өсімдік паразиттері екендігі белгілі, олардың 100 мыңға дейін түрлері бар. Осы уақытқа дейін тәжірибелі дәрігердің қажеттіліктерін толығымен қанағаттандыратын микоздардың жіктелуі әлі жасалмаған. Микоздардың арасында өткір және созылмалы (ағым бойынша), үстірт және терең (тері мен шырышты қабықтың зақымдану тереңдігінде), локализацияланған және кең таралған формалар бар. Ресейде н.д.классификациясы ең танымал. Щеклакова, 1976 жылы ұсынылған, оған сәйкес дерматомикоздар нақты этиологиялық себепке байланысты 1-кестеде келтірілген нозологиялық формаларға бөлінеді.

Қазіргі уақытта саңырауқұлақ зақымдануының локализациясына негізделген АХЖ–10 дерматомикоздарының клиникалық жіктелуі ұсынылған (кесте. 2). Бұл жіктеу практикалық тұрғыдан ыңғайлы, бірақ кейбір жерлерде дерматофитияның этиологиялық ерекшеліктерін ескермейді. Сонымен қатар, этиологияның нұсқалары эпидемиологиялық сипаттамаларды және тиісті іс-шараларға қажеттілікті, сондай-ақ зертханалық диагностика мен емдеудің ерекшеліктерін анықтайды. Атап айтқанда, Microsporum және Trichophyton ұрпақтарының өкілдері кейбір антимикотиктерге бірдей сезімталдыққа ие.

Адамдар үшін патогенді саңырауқұлақтардың 500 – ге жуық түрі белгілі, олардың арасында дерматомицеттер-адам мен жануарлардың тіндерінде кездесетін кератинге әсер ететін қоздырғыштар. Дерматофитияның қоздырғыштары Trichophyton, Microsporum және Epidermophyton ұрпақтарына жатады. Терінің және оның Қосымшаларының саңырауқұлақ инфекциясын тудыратын дерматофиттер қоршаған ортада 2 жылдан астам уақыт өмір сүре алады. Бұл микроорганизмдер табиғатта кең таралған және барлық жерде кездеседі: жерде, құмда, тастарда, соның ішінде жағалаудағы тастарда, сондай-ақ ескі немесе ауру ағаштар мен ағаш заттарда (едендер, орындықтар, сәкілер

Алайда, әртүрлі адамдарда саңырауқұлақ инфекциясына сезімталдық бірдей емес. Дерматофиттер өте белсенді қоздырғыштар болғанына қарамастан, зақымдалған тері болмаған кезде, ұзақ уақыт бойы тек саңырауқұлақ инфекциясының тасымалдаушысы бола алады. Патогендік саңырауқұлақтардың теріге енуі көптеген факторларға байланысты. Бір жағынан, бұл саңырауқұлақтың жұқтырған дозасының массивтілігі, оның қоршаған ортада өмір сүру ұзақтығы, терінің кератиноциттеріне және шырышты қабықтарға "жабысуына" ықпал ететін рецепторлардың болуы және т. б. Екінші жағынан, бұл макроорганизмді дерматофиттерден қорғау, оның ішінде сау ағзаға тән табиғи факторлар: терінің және шырышты қабықтардың тосқауыл функциясы, терінің қышқыл мантиясы (унцилен қышқылы) және иммунитеттің нақты факторлары (саңырауқұлақтарды тежейтін Сарысу факторлары, макрофагтардың фагоцитарлық белсенділігі, Т–лимфоциттердің белсенділігі) патогенді жоюға бағытталған және оның пайда болуына жауап ретінде шығарылады. Сарысуға қарсы факторларға трансферрин мен лактоферрин, мукиндер, лизоцим, церулоплазмин, өткір фазалық ақуыздар, маннозды байланыстыратын ақуыз және т. б. жатады. Осылайша, макроорганизмде бірқатар қан айналымы бар және терінің бетіне және шырышты қабыққа бөлінетін микробқа қарсы және антифункционалды факторлар бар, олардың кейбіреулері микоздың дамуына бейім [5].

АХЖ–10 классификациясына сәйкес дерматофитияның түрлерін қарастырыңыз:

1. Шаптың дерматофитиясы (Tinea cruris) – негізінен ірі қатпарларға, негізінен шаптың және тері жабынының іргелес учаскелеріне әсер ететін дерматофиттік инфекция. Әдебиеттерге сәйкес, терінің саңырауқұлақ инфекцияларының жалпы құрылымындағы терінің интертригинозды (ішек) микозы 10% жетуі мүмкін. Бірқатар авторлардың пікірінше, ішек дерматомикоздары 35-40% жағдайда Epidermophyton floccosum, 20-25% – Trichophytom mentagrophytes var. interdigitale және 15-20% - Trichophytom rubrum. Ішек қатпарларының зақымдануының тәуелсіз себептері ретінде кандинозды-көгерген саңырауқұлақтар 3-5% құрады [16,17].

Инфекция науқаспен байланыста болады, бірақ көбінесе жұқтырған заттар (киім, аяқ киім) арқылы; спортзалдарда – кілемшелер, төсеніштер және басқа жабдықтар; ауруханаларда – іш киімдер, төсемдер. Ең жиі локализация-бұл процестің атауын анықтайтын ішек қатпарлары. Әдетте микоз ішек қатпарларынан асып, ішкі жамбасқа, перинэяға, перианальды аймаққа және интерягодикалық қатпарға таралады; бұл жерлерге оқшауланған зақым келуі мүмкін. Тығыз киім кигеннен кейін жедел қабыну дамуы мүмкін. Аутоинокуляция немесе алғашқы инфекция нәтижесінде зардап шеккендер элитра, Әйелдердегі сүт бездерінің астындағы қатпарлар, шынтақ буындары мен поплитальды Фосса, сондай-ақ терінің кез-келген бөлігі, соның ішінде бастың түкті бөлігі болуы мүмкін. Бастапқы көріністер тегіс беті, дөңгелек құрылымы және өткір шекаралары бар қызғылт түсті кішкентай, сәл ісінген дақтармен көрінеді.

Алдын алу «Дерматомикоздардың алдын алу және оларға қарсы күрес бойынша іс-шараларды өткізу жөніндегі ветеринарлық-санитарлық және санитарлық-эпидемиологиялық ережелер»бұйрығына сәйкес жүргізіледі.

Тері-венерологиялық диспансер қызметкерлері дерматокоздарды жұқтыру көздерін анықтап,аурумен қатынаста болғандарды аптасына рет жиілікпен айдың ішінде ошақты медициналық жүргізу керек.Сонымен қатар ошақта қатынаста болған баларды арнайы ұжымдарға қаыбылдауға немесе бір топтан екінші топқа ауыстыруға болмайды.

Отбасында аурыған баланы күтетін адам болмаса,дезинфекциялық тәртіпті орындамаған кезде,балалар ұжымдарында,жатақханаларда,әлеуметтік қолайсыз отбасыларға науқастарды тері –венерологиялық диспансерге міндетті түрде жатқызу керек.Диспансерлік қадағалауды 1 ай,10-15 күнаралықпен 2 рет зертханалық тексеру жұмыстарын жүргізіп отыруы қажет.Зертханалық тексерулерді алғаннан кейін балаларды ұйымдастырылған балалар ұжымдарына апаруға рұқсат етіледі.

Дерматомикозды емдеу антифункционалды кремдермен, антибиотиктермен және иммунитетті жоғарылату үшін агенттермен жергілікті терапия арқылы жүзеге асырылады. Аяқ киім мен киімді міндетті түрде дезинфекциялау.

Дерматомикоздың зақымдануы .Дерматоз дененің келесі бөліктерінде пайда болуы мүмкін:

Бастың шаш бөлігі; тырнақтар; дененің тегіс терісі; шап облысы; аяқ табандары; өсімдіктер орналасқан беттің терісі

Дерматомикозды емдеу: Әдетте, дерматомикоз сыртқы қолдануға арналған агенттермен емделеді. Жергілікті емдеу ұзақтығы симптомдар жоғалғаннан кейін екі апта болуы мүмкін. Емдеу кезінде дымқыл ашық таңғыштарды қолдану керек.

Бұл жағдайда антифункционалды кремдермен, майлармен, алкоголь тұнбаларымен, аэрозольдермен және таблетка өнімдерін, соның ішінде антибиотиктермен жергілікті терапия қолданылады. Сонымен қатар, иммунитетті жоғарылату және тіндердің қалпына келуі үшін құралдар қолданылады (иммуномодуляторлар, витаминдер). Сондай-ақ, науқастар аяқ киім мен киімді дезинфекциялау әдістерін, гигиеналық дағдыларды үйренеді.Негізінен, кремдер терінің зардап шеккен аймақтарына күніне 2 рет қолданылуы керек, терапия курсы соңғы белгілерді жойғаннан кейін шамамен 7-10 күнге созылуы керек. Егер терапия мерзімінен бұрын аяқталған болса, онда рецидив пайда болуы мүмкін.

Мұндай ауруды емдеу кезінде емдік кремдердің жедел әсер етпейтінін ескеру қажет. Оларды қолданудың емдік әсері бірнеше күннен кейін көрінеді. Сондықтан, антифункционалды кремдермен бірге ауырсыну мен қышуды жеңілдету үшін гормоналды (кортикостероидты) агенттерді қолданған жөн.

Аурудың ұзақ мерзімді формаларында ұзақ емдеу курстарын тағайындау ұсынылады. Бірнеше ай бойы пациент жергілікті терапиямен бірге ауызша дәрі - дәрмектерді қабылдайды (мысалы, гризеофулвин). Сондай-ақ, емдеуге жалпы немесе жергілікті антибиотиктер қосылуы мүмкін.

Қорытынды:Бұл жүйелі шолуда біз дерматомикоздардың пайда болу себептері,сонымен қатар арнайы дәлелдеенген статистикалық мәліметтер арқылы дерматомикоздардың өршу дәоежесі мен таралуын, инфекция көзін.емдеу жолдарын,этиологиясы жайлы толығырақ айта кеттік.Дерматомикоздардың берілу механизмдері,жұғу жолдарын арнайы зерттеу әдістері арқылы зерттеп.зертханалық зерттеу әдістерін жүргізіп,арнайы дәлеледенген мәліметтер ұсындық.

Әдебиеттер

1. Антифунгальная активность субстанции "бензилбензоат медицинский" in vitro2015/ Васильева Н.В., Выборнова И.В., Богданова Т.В., Богомолова Татьяна Сергеевна, Рауш Е.Р., Мамошин А.Н., Чилина Г.А., Гуранда Д.Ф., Гуранда Л.Д., Пихтарь А.В.
2. Этиология онихомикоза стоп в г. Санкт-Петербурге и г. Москве. Результаты проспективного открытого многоцентрового исследования
3. 2009 / Васильева Наталья Всеволодовна, Разнатовский К. И., Котрехова Л. П., Богомолова Т. С., Пупкова М. А., Пинегина О. Н., Чилина Г. А., Босак И. А., Кубасова Н. А., Белоусова Ж. А., Кулешова Л. В., Жуковский Р. О., Грязева Т. М., Владимирова И. С., Цветкова М. Г., Монашкова М. Л., Холонай Н. Н., Стойко А. А., Клюева Т. А., Сажина В. В.
4. Распространенность и клинико-микологическая характеристика дерматомикозов в Азербайджане
5. 2015 / Ахмедова Сабина Джувановна, Амирова И.А., Агаева Н.А.
6. Определение кератинолитической активности некоторых микромицетов: (обзор)
7. 2010 / Пупкова Марианна Андреевна
8. Кератинолитическая активность некоторых микромицетов, выделенных из ногтевых пластин пациентов с онихомикозом
9. 2010 / Пупкова Марианна Андреевна, Кубасова Н. Л.