Другие статьи

Цель нашей работы - изучение аминокислотного и минерального состава травы чертополоха поникшего
2010

Слово «этика» произошло от греческого «ethos», что в переводе означает обычай, нрав. Нравы и обычаи наших предков и составляли их нравственность, общепринятые нормы поведения.
2010

Артериальная гипертензия (АГ) является важнейшей медико-социальной проблемой. У 30% взрослого населения развитых стран мира определяется повышенный уровень артериального давления (АД) и у 12-15 % - наблюдается стойкая артериальная гипертензия
2010

Целью нашего исследования явилось определение эффективности применения препарата «Гинолакт» для лечения ВД у беременных.
2010

Целью нашего исследования явилось изучение эффективности и безопасности препарата лазолван 30мг у амбулаторных больных с ХОБЛ.
2010

Деформирующий остеоартроз (ДОА) в настоящее время является наиболее распространенным дегенеративно-дистрофическим заболеванием суставов, которым страдают не менее 20% населения земного шара.
2010

Целью работы явилась оценка анальгетической эффективности препарата Кетанов (кеторолак трометамин), у хирургических больных в послеоперационном периоде и возможности уменьшения использования наркотических анальгетиков.
2010

Для более объективного подтверждения мембранно-стабилизирующего влияния карбамезапина и ламиктала нами оценивались перекисная и механическая стойкости эритроцитов у больных эпилепсией
2010

Нами было проведено клинико-нейропсихологическое обследование 250 больных с ХИСФ (работающих в фосфорном производстве Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции)
2010


C использованием разработанных алгоритмов и моделей был произведен анализ ситуации в системе здравоохранения биогеохимической провинции. Рассчитаны интегрированные показатели здоровья
2010

Специфические особенности Каратау-Жамбылской биогеохимической провинции связаны с производством фосфорных минеральных удобрений.
2010

Қор портфелін оңтайландыру-қаржы дағдарысындағы және әлемдік экономика төңкерісіндегі басты серпін

Әлемдік экономикадағы индустриялық қоғам қалыптасқан 2 ғасырдан бері мемлекеттерді өндіріс күшінің күйреуі алаңдатуға, есеп айырысу жүйесі,бағаның құлдырауы,банк жүйесінің құлдырауынан бизнестегі келеңсіздіктер, жұмыссыздықтың өсуі. Осы құбылыстар әдебиеттерде бір ғана терминмен көрсетіледі. Ол қаржы дағдарысы. Оның негіздігі мағынасы сұраныс пен ұсыныс тепе-теңдігінің бұзылуы. Дағдарыс бүкіл біздің тарихымызды қамтығанымен ешкім де оның бірінші пайда болған уақытын дәл айта алмайды. Егер ол ең бірінші ауылшаруашылығы өндірісінде пайда десек онда 19 ғ-ғы қаржы дағдарысында өндіріс саласында және төлем қабілетіне әсер етер еді.

Бір қызығы оңсынды 100 жыл бұрын әлемдік дағдарыс деген ұғым тек 3 мемлекеттің шегінде ғана болған. Содан келе басқа мемлекеттерді пайда бола бастады. Соңғы 200 жылда Евразия мен Америкада 20 дан аса дағдарыс болып өтті.

Бірінші әлемдік қаржы дағдарыс 1857 жылы АҚШ та болды. Бұл қаржы дағдарысы Германия, Англия, Франция ауыл шаруашылығына әсерін тигізді. Қаржыгерлер бұл қаржы дағдарысының себебін темір жол компаниясының акциясы есебінен болды деп түсіндіреді. Дегенмен сол кезде көп нәрсе өзгерген еді. Қаржылық толқулар Латын Америкасы елдерін қамти бастады. Үлкен дауылдан кейін Американың шойын өнеркәсібі 20 пайызға төмендеді, мақта 27 пайызға төмендеді, Ұлыбританияда уран өндіруі 3 есеге едйін төмендеді, Германияда шойын өндіруі 4 есеге төмендеді.

Араға аз уақыт салып бас көтертпестен келесі қаржы дағдарысы 1873 жыл Австриядан Германияға көшті. Оның бірінші себебі латын америкалық несиенің Цюрихке мен Амстердамдағы базарлардың құлауы, Америка банктеріндегі толқулар, Тынық мұхиты маңындағы теміржолдардың банкроттығы, Америка және Еуропа экономикасындағы рецессия осы қаржы дағдарысының көрінісі болды. Бұл қаржы дағдарысы бітпейтін көрінді. Дегенмен әлемде ең үлкен қаржы дағдарысы 5 жыл өткеннен кейін 1978 жылы аяқталды.

Қаржы дағдарысына бірінші әлемдік соғыс әсер етпеді десек қызық болар еді. Америка, Британия, Франция, Германияда шығарылған қағаздар соғыс ірек еттерін қаржыландыруға жұмсалды, бұл қаржы дағдарысы 1914 жыл болған соғыспен дәлме дәл уақытта болды.

Соғыстан кейінгі экономиканы қалыпқа келтіру кезінде кезекті өндіріс құлдырау, ел валютасының құнсыздануы секілді келеңсіздіктер қайта пайда бола бастады. Бұл 1920-1922 жылғы қаржы дағдарысына әкеп соқтырды. Кейін 7 жыл өткен соң бұл қаржы дағдарысы соғыс емес, ұзақ рецессия емес елге бір күнде қара бейсенбі (черный четверг) алып келді. 1929 жылы 24 қазанда Америкада акциялардың күрт төмендеуі байқалды. Өткен 100 жылдың үшінші жартысында әлемдегі ең үлкен қаржы дағдарысы болып өтті. Бағалы қағаздар 70 пайызға және жұмысқа қабілеттілік төмендеді. Алтын мен стандарт мүлдем алынып тасталды. 2 апта ішінде акция қолданушылар 15 млрд доллар көлемінде шығынға ұшырады. Және 3 ай ішінде олардың саны екі есеге өсті. 1933 жылдың аяғында қаржы дағдарысы аяқталды. Дегенмен оның әсері көпке дейін сақталды.

Екінші дүниежүзілік соғыс 1958 жылға дейін созылған тағы бір қаржы дағдарысын алып келді. Жұмыссыздық 10 млнға дейін өсті. Бұл бүкіл әлем күтіп тұрған қиыншылықтың басы ғана еді. 1973 жылы болған қаржы 1929-1933 жылғы қаржы дағдарысынан да күштірек болды. Жұмыссыздық деңгейі 15 млн өскенімен қоса Америкадағы өндіріс 12 пайызға төмендеді. Жапонияда бұл көрсеткіш 20 пайызға төмендеді. Америкадағы акциялар курсы үш есеге төмендеді. Ал Ұлыбританиядағы банкроттық деңгейі 46 пайызға өсті.

1998 жылы Ресей өте қиын жағдайда тұрды. Бұл мемлекетте дефолт пайда болды. Оның себебі мемлекеттің көп қарыз болуы, шикізат бағасының төмендеуі. Жарты жыл көлемінде рубльдің құны долларға қарағанда 3 есеге төмендеді. Осылардың келесі 2007-2008 жылдардағы дағдарысқа алып келді.

Осындай мемлекет үлкен қарызда болғанына қарамастан әлемдегі экономикасы дамыған мемлекеттерің бірі болып отыр. 1970 жылдың басында американың ұлттық қарыз 75 млн долларды құрады. Дегенмен 2010 жылы осындай мөлшердегі қарыз Американың сағат сайынғы қарызына айналды.

Қазіргі таңда Американың қарыз мөлшері 17 трлн долларға жетті. Егер бұл мемлекеттің әр тұрғыны 50000 мың доллардан салғанда бұл қарыз жабылар еді. Осындай қарызды жабу үшін бір жолмен жазғанда әлемді 570 рет айналып шығатын банкнот қажет болар еді. Міне американың қарызы осындай үлкен мөлшерде.

Қаржы қатынастарын қалыптастыруда Қазақстанда соңғы 10 жылда кәсіпкерлікті дамытуда. Олардың еркінді және қаржы айналымының бостандығы. Банктердің алдында, мемлекеттік емес зейнетақы қорлары алдында, инвестициялық компаниялар алдында осы бағытты дамытуда үлкен жауапкершіліктер тұр. Инновациялық шешімнің ерекшелігі қор портфелін оптимизиялау жүйесіндегі оңды істерге жету, алынған тәжірибе арқылы тәуекелге бару, қаржы жүйесіндегі құлдыраудан аман қалу. Осындай модельдерді қолданып, туәкелдер күте пікір деп танылды.

Егер кіріс талдау жасау арқылы алынды ма, әлде кездейсоқ жағдайда пайда болды ма бұл жағын ескермесек, бұл жағдайды тек қаржы портфелі арқылы ғана шеше аламыз. Қомақты қаржыны алдық және сол арқылы тәуекелге барып пайда табамыз. Оптимизациялаудың бұл түрі арқылы индексті активке қол жеткізе аламыз. Шынайы активтерді жинауда модельді кластарды қолдана алмыз. Яғни оптимизациялаудың басқа түрі, индексті портфельдің оптимальді пропорциясы пайда болғанда шынайы активтердің модельін қолдануымыз керек. Сол кезде активтердің құнды қағаздар бағасымен сәйкес келіп кіріс табу мөлшері көбейе түседі.

Шынайы кірістердің көптеген түрін қолдана отырып пайда болған нәтижені көруге болады. Қалған көрсеткіштер шекті активтерді қолдану арқылы ғана пайда болған шекті кірістер. Көрсеткіштің мөлшерін бағалаудың негізі ретінде автоматты түрде сауданы ұсыныс ретінде қарауға болады.

Қор портфелін оптимизациялау жүйесі негізінде модульді шешім қабылдауға болады. Барлық модульдер бір бірімен тығыз байланыста болады. Функционалды жағынан модульдер жүйе құрушы, қосалқы бола алады.

Базалық модульдерге жатады:

  1. Инвестициямен жұмыс жасау моделі. Инвестициялық профайл жасауға және онымен жұмыс істеуге үйретеді. Модельді портфель, индекс, активтердің мөлшеріне шек қою.
  2. Инвестициялық профайл мен модельді портфель құру жөніндегі неғұрлым көбірек операцияларды жүзеге асыру. Қаржыландыруға кететін қаржы жөнінде толық мәліметтер аламыз. Қаржылық профайл үшін актив табатын күнді белгілеп анализ жасауымыз керек.
  3. Индекс және модуль жөніндегі толық ақпарат. Модельді класс жөнінде толық ақпарат алуға сосың ішінде оның саны, жаңа индекстермен байланысы, индекстердің тәуекелі мен пайда табу көрсеткіштерін анықтау.
  4. Экономикалық профайл. Идекстерді топ бойынша топтастыру, анализ жасау. Экономикалық профайл программалы ақпараттық құрастырылым. Осы профайл арқылы қолданушы әлемдегі жағдайларға анализ жасап бақылай алады.
  5. Акцияларды скринг жасау модулі. Бұл әдіспен акцияларды скринг арқылы болжап, бақылау. Яғни акцияларды инвестиция тарту, саудадағы орны жағынан бағалау.

Қосымша модульге қолданыстағы есеп пен аймақтардың экономикалық профайлы жатады.

  1. Қолданыстағы модуль есебі тек таңдалған бұрын анализ жасалып пайда әкелген портфельдің құнын есептейді. Бұл бағдарлама 50 жыл бұрынғы модульдеуге талдау жасай алады. Бұл жерде әр аймақтың әр 5 жылдағы жағдайы ескеріледі.
  2. Аймақтың экономикасымен жұмыс жасау профайлында пайда болған профайл кесте түрінде жұмыс жасайды. Бұл бізге талдау жасауға, болжауға, бүкіл профайлға мониторинг жасауға, сақтауға, басып шығаруға көмектеседі.

Қор портфелін оптимизациялау тек зейнатақы қоры мен инвестицияны басқаратын компанияларды қызықтырмайды. Қазіргі кезде отандық қор құрудағы кейбір қоржындарда бағалы қағаздары бар банк басқарушылары көптеген жағдайларға тап болып жатады. Портфель қолданатындарға бағалы қағаз, акция сату үшін оптимальді шешім қабылдауда бұл модельдердің керегі анық. Бұл портфельді қолдану өте қажет десек артық болмайды. Себебі профайл әр клиентке қолданылады, ал профиль барлық жаңартуларды пайдалана отырып операция басынан аяғына дейін жұмыс жасайды.

Адамдардың тәжірибесі ғылымға қарағанда әлдеқайда алда. Ғылымға сүйіне отырып портфельді оптимизацияға келесідей анықтама бере аламыз:

  1. Қаржыландырудың алтын ережесі: кіріс көп көрінгенмен соғырлым тәуекел көп қажет. Бұл ереже көбіне ұмытылып кетеді. Инвесторларда ақша пайда болған кезде ақша нарығында пирамида пайда бола бастайды.
  2. Тепе-теңдік ережесі. Ақша өзіне тиімді жақа кетеді. Бос ақша қаражаттары нарыққа керек кезде шығып, керексіз жағдайда тез кету.
  3. Аңғалдық ережесі. Яғни көп жұмыртқаны бір себетке салмау, себебі бәрі бүлініп қалады. Инвесторлар көп пайда табатын нәрсеге көзі түскенде бұл да ұмытылып кетеді.
  4. Таратуды жою ережесі. Тауарды ақшаға айналдырғаннан ақшаны тауарға айналдыру оңайырақ. Ақша алтын мен гауһар орын берген инфляция кезінде адамдардың бәрі ақшаласынын ақшалай емес құндылықтарға ауыстырды. Бұл жерде инфляция төмендегенде қалай ақшаны қайтадан қайтарып алу деген сұрақ туады.
  5. Жеңіл қарау ережесі. Тауарды ақшаға айналдырғаннан, ақшаны тауарға айналдыру оңайырақ. Ақша алтын мен гауһарға орын берген инфляция кезінде адамдардың бәрі ақшаларын ақшалай емес құндылықтарға ауыстырды. Бұл жерде инфляция төмендегенде қалай ақшаны қайтадан қайтарып алу деген сұрақ туады.

Ал енді қор менеджменті ғылымында осы 5 негіз қалай қалыптасқанын қарастырайық.

Нобель сыйлығының лауреаты Гарри Марковиц өзінің «Портфельный выбор» мақаласында алтын қаржыландыру негізі ретінде «кіріс-тәуекелді» алды. Егер портфель оның активтерінен көп кіріс алуды көздесе, онда орташа кірісті бөлек алып қарастыруға болады. Сонда қор портфелінің негізгі талабы:

  • Тәуекелге барып үлкен кіріс әкелу немесе»
  • Аз тәуекелге барып кіріс әкелу болар еді.

Қысқартылған Марковица талабының MVO (means-variance analyss) шешімі жарты ғасыр бұрын шешілген еді. Қазіргі таңда желіден Куну-Таккеру ойлап тапқан квадратты оптимизация алгоритмі негізінде пайда болған калькуляторлардың көп түрін кездестіруге болады.

Марковиц статьясы шыққаннан 30 жыл өткен соң MVO әдісіне қарсы пікірлер пайда бола бастады. Бірінші кезекте математика тұрғысынан қарсылықтар болды. Арнайы құрылған математикалық зерттеулер активтерден пайда табу тек бастапқы және ортаңғы есеппен қанағаттандырарлық болмауы тиіс деген пікірлер пайда болды. Нәтижесінде Марковиуа модельінен бас тартып, Монте-Карла жүйесіне көшуге бет бұрды.

Шарпа-Линтнер тобындағы адамдардан да пікірлер шығып жатты. Шынайы активтер алу жолында тәуекел мен пайданы талдау жасап, табу мүмкін болмағандықтан MVO әдісінің маңызы жоқ екенін жоққа шығарды. Және де осы кезде кей аймақтар арнайы құрылған көптеген инвесторлар Дж. Сороса жолымен және Фарватор “бычьей” немесе “медвежий” деген статьялармен жұмыс істеп жүрді. Кіріс және нарық ұғымын дарын салыстыру мүлдем мүмкін болмай шықты, және арнайы зерттеулер нәтижесінде активтер мен тәуекелдерді салыстыруды реттеу үлкен қателіктерге әкелетінін дәлелдеді.

Нәтижесінде Марковиц моделі қор менеджментімен алынып тасталды және тек шынайы активке қол жеткізе алмайтын аймақтың қаржыландыру портфелінде ғана қолданылды. Өз құнының жоғалғанына қарамастан бұл модельдеу екі оптимальді қаржыландыруға бөлінді: алтын және аңғалдық, алайда тек диверсификациялық портфелді ғана оптимизациялауға болады. Егер диверсификация болмаса онда жеке адамдардың активтерінде айырмашылық болмас еді, және жоғарғы пайда әкелетін актив пен тәуекел арасындағы айырмадан тек төмен пайда келер еді. Сондықтан оптимальді портфельге тек актив пен тәуекел кіреді. Осындай оптимальді портфельдер көп томды деп аталады.

Марковицаның әдісінен бас тарту, қор активтерін жақсартуға көмектесер еді. Алайда соңғы үш жыл көрсеткіштерінен көргеніміздей еш қай қор менеджментіндегі оптимальді істер оң шешімдер берген жоқ.

2000 жылға дейін әлемдік нарық 20-30 пайыздық қарқынмен өсіп келді. Бұл жағдай 1994 жыл Қазақстанда АҚ «МММ» акциясының өсуімен сәйкес келді. Өте сақ аналитиктерден басқа ешкім бұл компанияның бағалы қағаздарының құны күйреуін дәл айта алмады. Бұл ойынды әрі қарай да жалғастыра береміз деп ойлады. Әрине акциялардың құны АҚШ долларына тәуелді болғандықтан оның бағасы да өзгеріп отырады.

Көптеген зерттеушілерге гүлдену ғасыры пайда болғандай көрінді. Дегенмен технологиялардың дамуы және өндіріс күшінің дамуы оларға жұмсалатын күштің көп болуы пайда мөлшерін азайтты. Экономикадағы тек бір ғана бағыт мол экономикаға үлкен серпін әкеледі деп түсінді.

Дегенмен жаңа экономикалық өсімде, алдағы уақытта акция мөлшерінің қымбаттауы тұрды. Жаңа экономиканың әсері бұрынғыға қарағанда күткен нәтиже бере алмады. Сондықтан аналитиктердің ойлары ақталмады. Ең жаманы қаржы салушы керекті пайданы алып, нарықтан кеткен кезде, аналитиктердің мән бермеуі болды. Дер кезінде бақылап аналитика жасағанда, Америка акцияларының құны төмендеген болар еді. Дегенмен акция бағалары соңғы екі жылда төмендеді. Америка нарығы 7-10 трлн. долларға төмендеді. Инвестицияның борламауы ұзақ мерзімге қарыз алуда қиыншылықтар тудырды. Үлкен сектордағы бірнеше компаниялардың жағдайы қиындады. Себебі ешкімнен қарызға ақша ала алмады. Банкроттық күшейе берді. Осының аяғы 2012 жылғы Еnrоn және WrоldCоm корпорациясының банкроттығына алып келді.

Сонымен қаржы аналитиктері тек жаңа экономиканың құлдырауы ғана емес, сонымен бірге бұ кіл макроэкономика зардап шеккеніне көздері жетті. Бизнес шарттарының күрт төмендеуі, рецессия соңы АҚШ экономикасына өзгерістер әкелді. Қаржы міндеттемесі мен акция инвестициялары арасындағы пропорцияларда өзгерістер болды. Ірі корпорациялар бұл талапты орындай алмады. Қарсыласқан инвесторлар талап етушілерге керісінше бағасын төмендетіп, қаржы құя бастады.

Американың қаржы аналитиктері еш көмексіз тек қана сырттай бақылап отырды. Инвесторлар Америкалық аналитик Эбби Коэнның ақылы көмек болады деп түсінді. Ол 2001 жылы “тыныш отырып” нарықтың өсуі мен құлдырауын бақылады. Оның ақылын тыңдаған инвесторлар тағы салынған қаржыларының 20 пайызын жоғалтты

Қор нарығында қаржы дағдарысы қайта күшейгенін ел түсіне бастады. Нарық көптеген мүмкіншіліктерін жоғалта бастадыЕндігі кезекте жоғалған құндылықтардың орнын толтыру міндеті тұрды. Бұрын пайда әкелген заттар ендігі кезекте түкке пайдасыз болып қалды. Марковицаның оптималді портфель теориясы тағы да жарамсыз болды. Шарп-Линтер теориясы қайта қозғалды, Бэлк-Шоулз теория жарамсыз болды. Көп күттірмей пайда болған Value at Risk теориясына барлығы қатысты, дегенмен жоғарыдағы теория секілді көп уақыт өтпей, қолданыстан шығып қалды. GARCH / ARCH әдістемесі өсіп келе жатқан нарыққа талдау жасады. Ең бастысы индекстердің стационарлы модельдері жұмыстарын тоқтата бастады.

Ендігі кезекте Қараусыз қалған 5 негізгі шындыққа қайта оралайық

  1. Алтын ереже. 2000 жылы Америкалық көптомдық қор портфелі болмады. Себебі акцияларды сатуда тәуекелдіктер төмендеді. Сол кездегі рационалды портфельдің 100 пайызы тек мемлекеттік міндеттемелерден тұрды. Бірде бір зейнетақы қорларынан және Американың қаржы компанияларынан кірістер болмады. Бұл тек жеке салымшылардың кірістері ғана болды.
  2. Қаржы салымдарының тепе-теңдігі. Инвестициядан шыққан қорытындылардың нәтижесінде пайда болады. Тепетеңдіктің бұзылуы капиталдың бұзылуына әкеп соқтырды. Акциялар өскен сайын, олардың күрт төмендеуіне қатер де көп болады.
  3. Диверсификация. АҚШ қор нарығында техникалық әлсіздіктер болғандықтан, бұл әдісті қолдану мүмкін болмады. Себебі портфельдегі акция мен облигация қатынасы болмады.
  4. Таратуды тоқтату. Қор нарығындағы қаржы дағдарысы басында салымшылардың салымдарынан бас тартуға итермелейді, содан кейін қорда акциялар болмайды. Бұл процесс тым кеш келгенін байқаймыз. Акциялардан шығын мөлшері өскен кезден бастап, біз бастапқы капиталдың төмендей бастағанын байқаймыз. Капиталды көптеп салып пайда болмағаннан кейін АҚШ мемлекеттік облигациясы 1961 жылы төмендегенін байқаймыз. Осы кезде алтын құны да қымбаттай бастады.
  5. Хеджирлеу. Қорлардың қаржыландыруы болмағандықтан америкалық инвесторлардың кірістері азайғанын байқаймыз.

Егер хеджирлеу деңгейі жоғары болғанда Уоррен Баффет айтқандай, нарықтағы бағалы қағаздардың құны тымбаған болар еді. Бақытымызға орай, туынды нарық үшін инвесторлар өз есебінен тәуекелге барды.

Рационалды инвестиуция үшін парадигмалы қағиданың маңызы зор. Әртүрлі тарихи кезеңдегі инвестициялы пропорцияның өз сипаттамалары бар. Ір парадигмалардың арасында өткен экономикалық парадигмалары статистиканы амортизациялайтын эпистемологиялық айырмашылықтар бар. Сондықтан жаңа парадигмалардағы тенденцияға болжам жасау үшін, әрқайсысының өз модельдері болуы керек. Өз кезегінде бұл модельдер нарықтық тәжірибеден өткен, классификатордан тұруы керек. Мысалы, экономикалық аймақтардағы макроэкономикалық фактордағы деңгейдегі классификация. Өкінішке орай, бұндай классификациялар шынайы бола бермейді. Сондықтан әр нәрсені бастан аяқ зерттеп болжаған жөн болар еді. Осындай пішінде пайда болған зерттеу моделі өткен және қазіргі кездегі қаржы жүйесін толық зерттеуге мүмкіндік береді.

Сонымен әлемдік қор ғылымы неден қателескенін қарастырайық:

  1. Келешектегі нарықтық жағдайды өткен жағдаймен салыстырып болжау немесе макроэкономикалық факторлардың ескерусіз қалдыру;
  2. Инвестициялық тепе-теңдік қағидаларын қараусыз қалдыру;
  3. Жаңа экономикаға деген иррационалдық сенім.

Бүгінгі таңда әлемдік қор нарығы макроэкономика және саясат саласынан көптеген тосын жаңалықтар күтуде. Нарық күткен нәтижелерге қолжеткізу үшін көптеген уақыт қажет. Себебі бүкіл әлем экономикасы тәуекел АҚШ экономикасынан күтілетін нәтиже әлсіз. Бұл шешімді тек минералды шикізат өндіретін Ирак компаниясы ғана шеше алар еді.АҚШ макроэкономикасы мұнай бағасының төмендеуінен үлкен пайда табар еді. Осының барлығы Америка экономикасына қызығушылық туғызады. АҚШ қор нарығының өсуіне әкеледі. Осыдан барлығы Қазақстанның шикізат қорының Еуропадағы ролін анықтайды. Мұнай бағасының қымбаттауы арқылы реформалар жүргізуге жол ашады.

Өндіріс көлемінің өсуіне әкеледі.

Егер Америка Иракқа тәуекелді болса, онда мұнай бағасы қымбаттайды. АҚШ қорында тапшылықтар пайда болады, нарықтар құлдырай бастайды. Бірінші кезекте даму үстіндегі жоғарғы технологиялар зардап шегеді. Егер АҚШ Иракқа қарағанда жылдам уақытта жетістіктерге қол жеткізбесе, онда NASDAG 1000-1100 дейінгі деңгейге көтеріледі,S&P 700-750 деңгейге жетеді. Баға-кіріс индексі 18-20 деңгейге көтеріледі, бұл дегеніміз, АҚШ оң табыс әкелетін пайда көздерін іздесіруде дегенге тура келеді. АҚШ мұндай сценарийді ұзақ жылдар іздейді. Сондықтан 2 жылда олардың саны осы нарықта азаю үстінде.

Қазақстан зейнетақы қорларын дамыту үстінде. Осы жылдың аяғына дейін халық өзінің жинақ ақысын сеніммен тапсырған мемлекетке және жеке қор компанияларына өздерінің салымдарын басқаруға бостандығын білдіре алады. Қазіргі кезде зейнетақы салымдары мемлекет қолында. Ортақ салымдағы «тыныш» жүргендердің үлесі 95-99 пайыз. Активтерді мемлекет қарамағынан жеке меншікке аударғанда бұл көрсеткіш қалыпты деп ойлаймыз.

Сондықтан бірінші кезекте жоғарғы экономикалық банк құруда үміті тұруы керек. Жоғарыда көрсетілген мәліметтер Ресейліктерге жетсе екен деймін.Және де менің ұсынысымда жоғарыда аталған қаржыландырудың 5 базалық қағидалары бар.

Әлемдік қор нарығының соңғы 5 жылдағы статистикасына сүйенсек, нарық жағдайларына тиімсіз екенін көреміз. Бұл АҚШқа және Қазақстан үшін де маңызды. Нарық парадигмалық жарылыстарды басынан өткергенін байқаймыз. Ендігі кезекте әлемдік нарықты қалыпқа келтіру үшін 5 жыл уақыт өтеді. Бұл енді мүлдем басқа тарих болады, және оны қайта басынан бастауға тура келеді.

Бүгінгі таңда әлемдік қор нарығының өзінің бағасы бар. Акция бағасы мемлекеттік және корпоративтік пайыз ставкаларына сәйкес келмейді. Уоррен Баффет акциялардан табыс табу үшін салық салуға дейінгі рациональді орташа ставка мөлшерін 10 пайыз деп көрсетеді. Бұл орташа есеппен алғанда 15,18 (менің есімше 7 пайыздық акцияға салынған қаржыдан 10 пайызға дейін өсім алуға болады, 3 пайыздық айырмашылық айналымдағы қаражатқа қосылады). Осындай кіріс мөлшеріне жету үшін АҚШында ең төменгі ставка мөлшері 15-20 пайыз болуы керек.

Қазақстандық мөлшерлеме үшін кіріс табатын пайыздық ставкаға арнайы шарттарды әлі қарастырған жөн. Алдыңғы қатардағы биржалық индекстерді арнайы қарап, бақылап отырған жөн. Біздің бағалауынша Ресейліктер үшін акциялардың рационал диапазоны 7-10 пайызды құрайды. Теңгемен шаққанда жылына 20-25 пайыз. Бұл кіріс сенімді корпоративті қарыз берушінің жылдық мөлшерімен 15-20 пайыздық ставканы құрайды.

Бүгінгі таңда қор индекстерінен алынған мәліметтер бойынша нақты болжамды алу қиын. Рационалды инвестициялық таңдаудан пайда болған теорияларды басқаруға тура келеді. Шығатын қорытынды қор нарығының жаңа парадигмасы инвестициялық болжамдардың негізінде жүзеге асырылады.

Жоғарғы экономикалық банк елдерінде пайда болған зейнетақы қорларының шоғырландырылған портфелі екі деңгейде болуы тиіс. Бірінші кезекте рұқсат етілген активтерге модельді кластарда оптимизацияланған индексті портфель болуы тиіс (Марковица әдісімен), екіншіден портфельдің индексті оптимизацияланған класы шынайы активтерден тұруы керек. Ол жердегі активтердің үлесі арнайы өлшенген көрсеткіштердегі активтерді тартатын инвестициялармен сәйкес келуі тиіс.

Күтілетін кіріс пен қор активтеріндегі тәуекел арасындағы айырма құнда көп айырмашылық болмаса, одан ұялудың қажеті жоқ. Бұл нарықтағы заңдылық. Егер осындай бағалаулар болған жағдайда оптимальді портфельді анықтауға болады және оның шекаралары әртүрлі болуы мүмкін. Сол сияқты тәуекел-табыстағы шекара да ойыс емес қисынсыздықты болып келеді.

Егер бағалаудың жиынтықтары тым жаман болса, онда активтерің N тобындағы кіріс пен пайда болжамдары жүйесін ескере отырып көптомдық портфель теориясын қолдануға болады. Бұл портфель мүмкіндіктерінің әсерлі шекараларын қалыпқа келтіруге көмектеседі.

 

ӘДЕБИЕТТЕР
  1. Markowitz H. Portfolio Selection // Journal of Finance, vol.VII, №1, March 1952.
  2. Шарп У.Александер Г, Бейли Дж. Инвестиции. М.: Инфра-М, 1997.
  3. Chopra V.K., Ziemba W.T. The Effects of Errors in Means, Variances, and Covariance’s on Optimal Portfolio Choice. In: Worldwide Asset And Liability Modeling. Cambridge University Press, 2008.
  4. Недосекин А.О. Нечетко-множественный подход к оценке риска фондовых инвестиций. – СПб.: «Сезам», 2012.
  5. Недосекин А.О. Фондовый менеджмент в расплывчатых условиях. – СПб.: «Сезам», 2013.
  6. Недосекин А.О. Монотонные портфели и их оптимизация // Аудит и финансовый анализ, №2, 2014.
  7. Уоррен Баффет предсказал финансовый апокалипсис. На сайте: http:// www. lenta.ru/ economy/2013
  8. Недосекин А.О. Прогнозирование фондовых индексов // Аудит и финансовый анализ, №4, 2014.
  9. Система оптимизации фондового портфеля (Siemens Business Services Russia). М, 2015

Разделы знаний

Биология

Биология бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  ғылыми және тәжірибелі биология бойынша көптеген мақалалар мен баяндамаларды таба аласыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында қазіргі билогияның негіздері, тарихы,  зерттеу бағыттары мен ғылыми зерттеулердің нәтжелері және биология ғылымының басқа да бөлімдері жайлы толық анықтама береді.

Медицина

Совокупность наук о болезнях, их лечении и предупреждении.

Педагогика

Бұл бөлімде сіздер педагогика пәні бойынша көптеген тақырыптарға арналған мақалалар мен баяндамаларды таба аласыз. Бұл мақалалар сіздерге түрлі педагогика жайлы ғылыми жұмыстарды жазуға бағыт-бағдар бере отырып, жаңа ғылыми ашылымдар мен тәжірибелік зерттеулердің нәтижелерін танып-білуге көмектеседі.

Психология

Психология бөлімінде психология пәні, міндеттері мен мақсаттары, психикалық құбылыстардың пайда болу заңдылықтары, психология бөлімінің тармақтары, психология ғылымының пайда болу тарихы, қалыптасуы және психологияның басқа да тақырыбындағы қызықты мақалаларды таба аласыздар. 

Социология

 Бұл бөлімде социология немесе әлеуметтану ғылымы жайлы, қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы мақалалар қарастырылған. 

Тарих

Бұл бөлімде сіздер тарих ғылымының түрлі тақырыбына жазылған көптеген ғылыми мақалаларды таба аласыздар. Бұл мақалалар сіздерге рефераттар мен баяндамаларды жазуға көмектеседі.

Техникалық ғылымдар

Мұнда келесідей ғылыми мақалалар жарияланады: физика-математикалық , химиялық, гелогия-минерология, техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті  мәселелері, ғылыми конференциялардың, семинарлардың материалдары, ғылыми-техникалық комиссияның қағидалары, техникалық білімнің мәселелері.

Филология

 Бұл бөлімде филология пәні жайлы, филологияның түрлі тақырыбына жазылған мақалалардың жиынтығы қарастырылған. 

Философия

Қазақстанның ғылыми журналдарында жарияланған  философия пәні бойынша ғылыми мақалалар. Бұл бөлімде қоғам тану жайлы көзқарастар, сонымен қатар қазақ халқының ұлы тұлғаларының философиялық көзқарастары келтірілген.

Халықаралық қатынастар

Халықаралық  қатынастар  бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында халықаралық қатынастарды дамытудың жолдары мен оларды дамытудағы негізгі алғышарттарды қарастырады. Халықаралық экономикалық қатынастардың мемлекетті дамытудағы ролі мен маңызын ашып көрсетеді.  Мұнда сіздер халықаралық қатынастар, сыртқы экономикалық саясат тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Экология

Экология

Экономика

Экономика бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында материалдық игіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастарды дамытудың жолдарын қарастырады.  Мұнда сіздер экономика, экономикалық теория тақырыбы бойынша көптеген материалдарды таба аласыздар.  

Құқық

Құқық бөлімінде сіздер Қазақстанның ғылыми журналдары мен жиынтықтарында жарияланған, мақалалар мен баяндамаларды табасыздар.  Авторлар өздерінің жұмыстарында құқық туралы жалпы түсінікті ашады, құқықтық қоғамның қалыптасып дамуы жайлы және оның маңызын қарастырады. Мұнда сіздер құқық пәні тақырыбында жазылған көптеген материалдарды таба аласыздар.