Адам организмінің энергетикалық жэне пластикалық қажеттілігі тамақтану арқылы қамтамасыз етіледі. Қоғамдық денсаулық деңгейін, өмір сапасын, ұзақ ғұмыр сүру мен еңбек белсенділігін анықтайтын негізгі факторлар қатарына тиімді тамақтану да жатады.
Заманауи көзқарастарға сүйенсек, эртүрлі аурулардың алдын алуда, иммунитетті жоғарылатуда ұтымды тамақтанудың маңызы үлкен. Сонымен қатар ақыл-ой жэне физикалық дамуға жағдай туғызып, организмнің сыртқы орта факторларына қарсы тұру мүмкіндігін арттырады. Сондықтан медициналық мамандығы бар кез келген дэрігер толыққанды тамақтануды ұйымдастыра білуі қажет.
Студент жастардың арасында ауру-сырқаудың өсуі тиімсіз тамақтану жэне тамақтанудың үйлесімді балансын сақтамауынан болатындығын ғылыми зерттеулер дэлелдеген.
Қазақ ¥лттық Медицина Университетінің студенттерінің «ұтымды тамақтанудың маңызы» туралы қаншалықты хабардар екендігін анықтау үшін жалпы медицина факультеті, бірінші курсының 500 студенттерінен «ұтымды тамақтану тесті» бойынша сауалнама өткізілді. Тағамдық өнімдерді бағалау 5 баллдық жүйе бойынша жүргізілді. Тамақтану рационында аз мөлшерде болуы тиіс тағамдарға 1 балл, көп мөллшердегілерге - 5 балл қойылады.
Сауалнама нэтижесінде респонденттердің 58%-ы майлы жэне көмірсу тектес тағамдарға 1 баллдан қойған, өйткені бұл тағамдар рационда аз мөлшерде болу дұрыс деп санайды. Белок тектес тағамдар 4 баллмен бағаланған. Өкінішке орай 35%-ы сүт тағамдарына 3 баллдан қойған. Жемістер мен көкөністердің маңызы, пайдасы туралы білімдерін студенттердің 21%-ы 2 баллмен бағалау арқылы көрсетті. Респонденттердің 25%-ы картоп пен дэнді дақылдарды тамақтанудың негізгі құрамы болуы тиіс деп санайды. Осылайша күнделікті тамақтану рационында тағам өнімдерін тиімді үйлестіру туралы білімдері 21% - 58% құрады.
Респонденттердің 20%-ының күнделікті рационда көкөністер мен жемістердің саны 200-250 гр болу керек деп санайтындығы анықталды.
Сүт өнімдерінің пайдасы мен маңызы туралы сұраққа; студенттердің 35%-ы майсыз жэне құрамында майлылығы төмен сүт өнімдерін, ал 59%-ы майлылығы жоғары сүт өнімдері денсаулық үшін пайдалы деп тапты. Қалғандары бұл сұраққа жауап беруге қиналды.
Сауалнама жүргізілгендердің 75%-ы тамқты өсімдік майында дайындағанды пайдалы деп санайды. Ал 13%- сары май мен маргаринді таңдады, 4,1%-ы лэжі болса тамақты майсыз дайындауды ұйғарады, қалған респонденттер бұл сұраққа жауап беруге қиналды.
Нанның пайдалылығына қатысты сұраққа жауаптар келесі түрде берілді: 29%-ы күрделі ұнтақталған нанды пайдалы деп тапса, 14%-ы кебек нанын таңдады, 32%-ы ақ нанды, 3%-ы денсаулық үшін тэтті тоқаштар мен торттар пайдалы деп санайды.
Тұздалып кептірілген тағамдардың (шұжық, т.б.) зияны туралы респонденттердің 28%-ы ғана біледі, 54%-ы оларды пайдалы деп санаса, қалғандары бұл сұраққа жауап беруге кінжіледі.
Күнделікті тамақтану рационындағы су мөлшерінің маңызы туралы сұраққа 32%-ы ғана дұрыс жауап берді, қалғандары бұл сұраққа жауап беруге қиналды.
Осылайша алаынған мэліметтердің нэтижесінде, Қаз¥МУ-ң 1 курс студенттерінің «ұтымды да, үйлесімді тамақтану» туралы жеткіліксіз дэрежеде хабардар екендігі айқындалды. Қаз¥МУ-де 1 курс студенттеріне салауатты өмір салты туралы біліммен қаруландыратын «валеолдогия» пэні бар. Бұл пэннің тақырыптық жоспарында «¥тымды тамақтану, ұтымды тамақтануға байланысты нұсқаулар» тақырыптағы сабақтар қарастырылған. Бұл сабақ барысында студенттер ұтымды тамақтанудың негізгі принцптерімен танысып, тиімді тамақтану бойынша медициналық нұсқаулар құрастыруды үйренеді.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- Х.К. Сәтбаева, З.С. Әбішева, А.Д. Соколов. Валеология - денсаулық туралы ғылым. - Алматы: изд. Эверо. - 2007. -78 c.
- Н. Приходько, М. Лукьяненко. Валеология. Курс лекций. - Алматы: 2002. - 69 c.
- Э.Н. Вайнер. Валеология. Учебник для вузов. - М.: изд. Флинта, 2001. - 144 c.
- Н. Барнард, Д. Рэймонд. Здоровое питание для детей. - Изд.Покет Букс. - 2002. -57 c.